Kritik mineraller piyasası beş yılda iki kattan fazla büyüdü

Yeşil enerji dönüşümü sebebiyle lityum, kobalt, nikel ve bakır gibi kritik minerallere olan talep artıyor. Kritik mineraller piyasasının toplam büyüklüğü 2017-2022 döneminde iki kattan fazla artarak 320 milyar dolara ulaştı.

Küresel bakır talebinin 2040 yılında yaklaşık 60 milyon ton olacağı hesaplanırken, nikel talebinin ise 9 milyon ton seviyesine çıkacağı tahmin ediliyor. Lityum talebinin de 6.2 milyon tona ulaşması bekleniyor.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına talep ve düşük karbonlu hidrojenin kullanılması yaklaşımları, küresel enerji sisteminde teknolojik ekipmanların kullanımını yaygınlaştırırken, bu ekipmanların üretimi için gerekli kritik minerallerin önemini de artırıyor. 

Özellikle güneş ve rüzgar enerjisi, batarya, hidrojen ve karbondioksit boru hatları ve depolama teknolojilerinde kullanılan lityum, kobalt, nikel ve bakır gibi kritik minerallerin tüketimdeki payı artarken, söz konusu mineral ve madenlerin alt yapı çalışmalarında da kullanmasıyla talep yükseliyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) Kritik Mineraller Piyasa Değerlendirmesi Raporu’nda, enerji dönüşümünde kullanılan kritik mineraller piyasasının toplam büyüklüğünün 2017-2022 döneminde iki kattan fazla artarak 320 milyar dolara ulaştığı açıklandı.

ELEKTRİFİKASYON TEKNOLOJİLERİ

Bu konudaki bir diğer çalışma olan BP 2023 Dünya Enerji Görünümü Raporu’nda ise yakın gelecekte de iklim değişikliği ile mücadele hedefleri ve enerji güvenliğini kendi kaynaklarından sağlamak isteyen ülkelerin yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırımlarını artırmasıyla bu mineral ve madenlere oluşacak yeni talep öngörülüyor. Raporda, 2020’de küresel bakır talebinin 20 milyon ton üzerinde olduğuna dikkat çekilirken ‘2040 Net Sıfır’ senaryosuna göre 2040’ta talebin 60 milyon tona yaklaşacağı hesaplanıyor. Bakır talebindeki büyümede en önemli neden, elektrik ağlarının kurulması ve geliştirilmesinde düşük karbonlu teknoloji kullanımına odaklanılması olarak gösteriliyor. Benzer şekilde, 2020’de lityum karbonat eşdeğeri lityum talebinin 200 bin ton olduğu hesaplanırken, düşük karbon ve ulaşımda elektrifikasyon teknolojilerinin artmasıyla söz konusu senaryoya göre talebin 6.2 milyon tona ulaşması bekleniyor.

BATARYA KAPASİTESİ

Küresel lityum talebindeki en büyük artış faktörü ulaşımda fosil kaynaklar yerine elektrikli araç kullanımının yaygınlaşması olarak kaydedilirken, elektrikli araç teknolojilerinin gelişmesi ve pazardaki araç ve marka çeşitliliğinin artmasıyla 2050’ye kadar aralarında iki ve üç tekerlekli araçların da bulunduğu küresel elektrikli araç sayısının 1 ila 2 milyar arasında olacağı tahmin ediliyor. Elektrikli araçların gelişimi, batarya teknolojilerinin gelişimiyle doğru orantılı olarak artarken, ulaşımda yıllık batarya kapasite talebinin bu dönemde 10 ila 20 teravatsaate ulaşacağı hesaplanıyor.

DESTEKLEYİCİ UNSURLAR

Nikel talebi de 2020’de 2.2 milyon ton olarak hesaplanırken, ‘2040 Net Sıfır’ senaryosuna göre düşük karbon güç sistemlerinin geliştirilmesi ve elektrikli ulaşım teknolojilerinin artması beklentisiyle talebin 9 milyon ton seviyesine çıkacağı hesaplanıyor. Küresel nikel talebindeki artışın en büyük destekçisinin ulaşımda elektrifikasyon aktivitelerine olan ilginin ve altyapı çalışmalarının artması olarak gösteriliyor. Nikel ve elektrikli araçlarda kullanılan lityum-iyon bataryaların yaygınlaşması, birbirini destekleyici unsur olarak öne çıkıyor. Rapora göre, senaryoların gerçekleşmesi için kritik mineral ve madencilik sektörüne yatırımların artırılması kritik önem taşıyor. Madenciliğin günümüz metotlarından ziyade sürdürülebilir olarak yapılması gerekliliği bu alandaki en büyük zorluk olarak gösteriliyor.

NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK

Türkiye Atom Enerjisi Kurumu ve nadir toprak elementlerine ilişkin bazı yönetmelikler yürürlükten kaldırıldı. Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu’nun ilgili konulara ilişkin yönetmelikleri, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Atom Enerjisi Komisyonu Çalışma Esasları Yönetmeliği, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı Mal ve Hizmet Üretimi ve Yayın Gelirleri Yönetmeliği, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Danışma Kurulunun Teşkili ve Çalışma Esaslarına Dair Yönetmeliği, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Nükleer Araştırma, Eğitim Merkezleri Kuruluş ve Çalışma Yönetmeliği, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı. Ayrıca, Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü Hizmet Birimlerinin Görev ve Yetkileri Hakkında Yönetmeliği ve Nadir Toprak Elementleri Uzmanlığı Yönetmeliği de yürürlükten kaldırıldı. 

KÜRESEL ISINMAYI 1.5 DERECEYLE SINIRLANDIRMA HEDEFİ

IEA Raporu’na göre, talepteki bu hızlı büyümeyle kritik mineraller küresel madencilik sektörünün merkezine yerleşecek. IEA, planlanan projelerinin hayata geçmesi durumunda, kritik mineral tedarikinin talebi karşılamada yeterli olacağını tahmin ediyor. Buna rağmen projelerin ertelenme riski ve teknoloji bazlı aksaklıklar nedeniyle arz ve talebin başa baş gidebileceği öngörülüyor. Bu nedenle, küresel ısınmayı 1.5 dereceyle sınırlandırma hedefine yönelik senaryolarda, 2030’a kadar kritik minerallerde daha fazla arz yatırımına ihtiyaç duyulabilir. 

IEA Başkanı Fatih Birol, rapora ilişkin değerlendirmesinde, temiz enerji dönüşümünün tüm dünyada çok önemli bir aşamada olduğunu belirtti. Birol, “Dünyanın enerji ve iklim hedeflerine ulaşması için çok önemli olan kritik mineraller pazarındaki hızlı büyüme bizi cesaretlendiriyor. Buna rağmen büyük zorluklar da devam ediyor. Kritik minerallerde tedarik zincirinin güvenli ve sürdürülebilir olmasını sağlamak için daha çok adım atılmalı” ifadelerini kullandı.

ARZ YATIRIMLARI 2022’DE YÜZDE 30 BÜYÜME KAYDETTİ

IEA’nın bu yıl ilk kez yayımladığı Kritik Mineraller Piyasa Değerlendirmesi Raporu’nda, temiz enerji teknolojilerinde görülen rekor büyümenin lityum, kobalt, nikel ve bakır gibi minerallere talebi artırdığına dikkat çekildi. Söz konusu minerallere yönelik talep, 2017-2022 döneminde lityumda üç katına çıkarken, kobaltta yüzde 70 ve nikelde yüzde 40 arttı. Artan talebi karşılamak için kritik minerallerde arz yatırımları, geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 30 büyüyerek 40 milyar doları aştı. Lityumda arz yatırımları yüzde 50 ile en büyük artışı görürken, bunu bakır ve nikel takip etti. Enerji dönüşümünde kullanılan kritik mineraller piyasasının toplam büyüklüğü, 2017-2022 döneminde iki kattan fazla artarak 320 milyar dolara ulaştı. Söz konusu büyümede, yaklaşık 200 milyar dolarla bakır piyasası ilk sırada yer aldı. Lityumda piyasa büyüklüğü 40 milyar doları, nikelde ise 60 milyar doları aştı.

17 Temmuz 2023 Pazartesi