‘Kara elmas’ 2040’a kadar lider

HABER: SÜMEYRA YARIŞ TOPAL

Dünyada enerji ihtiyacı her yıl artıyor. Bu ihtiyacı karşılayabilmek içinse kullanılan kaynaklarda en büyük paya sahip olan yakıt türünü, fosil yakıtlar oluşturuyor. Halen dünyada elektrik ihtiyacının yüzde 40’ı kömürden karşılanıyor. Ülkemizde daha çok maden kazaları ve çevre kirletme yönü ile gündeme gelen kara elmas, Türkiye elektrik ihtiyacının da yüzde 34’ünü temin ediyor. 150 yıl yetecek kömür rezervine sahip olunan Türkiye’de kömürün dezavantajlarından olarak kabul edilen çevre kirliliği ve maden kazaları için de çeşitli çalışmalar yapılıyor.

1.2 TRİLYON TON REZERV

Yenilenebilir enerjinin hızlı yükselişi ve çevresel sorunlara rağmen dünya enerji üretimindeki yerini muhafaza eden kömür, 1.2 trilyon ton büyüklüğünde bir rezerve sahip. Türkiye’de ise 200 milyon tonluk bir rezerv olduğu tahmin ediliyor. Hali hazırda toplam rezervinin 63 milyon tonunu değerlendirebilen Türkiye’de, sanılanın aksine kömürün çevreye verdiği zarar dünya genelinin çok altında. Başta fosil yakıt tüketimin neden olduğu çevresel kirlilikte Çin, ABD ve Avrupa ülkeleri başı çekerken, Türkiye bu ülkeler arasında 57’nci sırada bulunuyor.

PAHALI GAZ SANTRALLERİ

Dünya çelik üretiminin yüzde 70’i kömüre bağımlı bulunuyor. IEA’nın Yeni Politikalar Senaryosu’nda dahi, ne doğalgazın ne de nükleer enerjinin yakın gelecekte kömürün yanına yaklaşabilmesi mümkün görünmüyor. İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi emekli öğretim görevlisi ve Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Güven Önal, kömürden elektrik üretiminin diğer fosil kaynaklara göre ucuz bir yöntem olarak kabul görmesine karşın, Türkiye’de son yıllarda pahalı olan doğalgaza yönelim konusunda kamuoyu oluştuğunu ifade ediyor. Önal, “Türkiye kilovat saati 3-4 dolara mal olabilecek öz kaynaktan sağlanan kömüre dayalı elektrik enerjisi yerine, kilovat saati 6-7 dolara tekabül eden ithal doğalgaza yönelmeye başladı” diyor.

YILLIK 20 MİLYAR DOLAR

Prof. Dr. Önal, Türkiye’de hali hazırda 200 milyon tonluk bir üretimin mümkün olabileceğini ifade ediyor. Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığı için yerli kömürün çözüm olabileceğini ifade eden Önal, şu bilgileri paylaşıyor: “Türkiye’nin 2016 cari açığının yüzde 20’si enerji hammaddeleri ithalatı olup, yaklaşık 30 milyar dolar ödendi. 2016’daki kömür ithalatı yaklaşık 5.3 milyar dolar oldu. Doğalgazın elektrik üretimindeki payı, 10 yıl içinde yüzde 15 düzeyine indirilirse ve ithal kömür santralleri yerli kömüre çevrilirse, bugünkü veriler ile Türkiye’nin yıllık kazancı 20 milyar dolar olacak. Yeni kömür madenleri ve enerji santrallerinde 40 bin yeni istihdam sağlanacak. Bu değerlerin genel ekonomiye yansıması ile cari açık ve enerjide dışa bağımlılık büyük ölçüde azalacak.”

MADENLERE ROBOTİK YAKLAŞIM

Madenlerdeki kazalar da Türkiye’nin kömür rezervlerini doğru değerlendirmenin önünde engel teşkil ediyor. Ancak günümüzde bunun için çalışmalar mevcut. Bunlardan biri İstanbul Teknik Üniversitesi Geomatik Mühendisliği tarafından projelendirilen ve halen üzerine çalışılan GeoRoSS isimli maden güvenliği robotu. GeoRoSS tam olarak geliştirilip, uygulamaya geçtiğinde maden kazaları olmadan, bu kazaların yaşanmaması için özellikle tahkimat sistemlerinin izlenmesinde etkin olarak kullanılabilecek.

ZARARLI GAZLARA KABLOSUZ SİSTEM

Kömür madenlerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından en büyük risklerden biri de zararlı gazlar. Şimdiye kadar kömür madenlerinde zararlı gazların tespiti için maden içine döşenen kablolu bir sistemle ‘izlem’ yapılıyordu. Son dönemde kablosuz sisteme geçiş sağlanmaya başladı. Buna göre kablosuz sistemle uygun yerlere algılayıcı sensörler yerleştirilerek çevresel parametrelerin izlenmesi sağlanıyor.

114 YILLIK REZERV KALDI

Dünyada ortalama 114 yıllık kömür rezervi kalsa da kömürün petrol ve doğalgazdan sonra tükeneceği öngörülüyor. Kömür en çok Amerika ve Avrupa’da kullanılıyor. Halen Amerika yılda 730 milyon ton, Almanya 233 milyon ton kömür üretiyor. Amerika elektrik ihtiyacının yüzde 33’ünü kömürden karşılarken, Almanya elektrik ihtiyacının yüzde 43’ünü kömürden temin ediyor.

EN ÇOK KİRLETENLERİN SESİ ÇIKIYOR

Türkiye 21. Uluslararası Kömür Kongresi’nde yer alan sonuç bildirilerine göre kömürün çevresel etkileri konusunda en çok sesi çıkan ülkeler, aslında kömür sebebiyle en çok atmosferi kirleten ülkeler. Bu alanda lider ABD. ABD’yi Rusya, OECD ve Avrupa ülkeleri takip ediyor. Türkiye ise bu listelerde son sıralarda yer alıyor.

İTO ÜYELERİ NE DİYOR?

İstanbul Ticaret Odası Doğal ve İşlenmiş Kat Yakıt Meslek Komitesi üyeleri ise kömürdeki durumu şöyle anlatıyor:

İZİNLER TEK NOKTADAN VERİLMELİ

Komite Başkanı Erol Temizkanoğlu: Yerli kömür çıkartabilmek için ruhsat almak çok zor. Bürokratik engellerin aşılması gerektiğini düşünüyorum. Ruhsat alabilmek için 23 farklı noktadan onay almak gerekiyor. Yerli madenciyi yıpratan bu durum için izinlerin tek bir noktadan verilmesi gerekiyor. Kömür ‘kötü çocuk’ ilan edildi. Egzozun ve doğalgazın verdiği kirlilik kadar kömür kirlilik vermiyor. Kömür üzerinde oynanan bir oyun var. Ancak bu oyunun farkına varıldı.

TEŞVİK ŞART

Komite Başkan Yardımcısı Hüseyin Kudret Kıdık: Yerli madenci vergi, sigorta ve ruhsatta teşvik bekliyor. Devlet ihale ile kömür alıyor. Bu ihalelerde ‘tip 2’ denilen yerli kömüre ağırlık verilmeli. İhale şartnameleri öyle hazırlanıyor ki yerli kömür ihaleye bile giremiyor. Yerli kömürün sanayilerde kullanımı, ithal kömür alımını azaltacak.

ENERJİDE ÇEŞİTLİLİK

Komite ve Meclis Üyesi Hüseyin Akarçeşme: Kömürü vazgeçilmez bir maden olarak çok önemsiyorum. Doğalgaza çok bağlıyız. Yerli kaynaklarımızı kullanarak bu bağımlılıktan kurtulabiliriz. Enerjide verimlilik ve çeşitlilik çok önemli. Bizler kömürü verimli kullanmayarak çeşitliliği azaltmış oluyoruz. Günümüz teknolojisi içinde temiz kömür yakma sistemleri geliştiriliyor, neredeyse sıfır hava kirliliğine ulaşılıyor.

SANAYİDE YERLİ KÖMÜR KULLANILMALI

Komite ve Meclis Üyesi Atakan Sinan Safi: Sanayilerde doğalgaz kullanımının çok yanlış olduğunu düşünüyorum. Yerli kömür kullanımı özellikle sanayi alanındaki elektrik üretimine katkı sağlayacağı için kendi alanındaki dış ticaret açığını azaltacak. Baca güvenliği olan yerlerde yerli kömür kullanımı çevre kirliliğine neden olmayacak. Fosil yakıtların hepsinde çevre kirliliği söz konusu bunun için uygun kullanım alanları çok önemli.

AVRUPA’DA BEŞİNCİYİZ

Komite Üyesi Birol Kaya: Kömür rezervleri açısından ülkemiz Avrupa’da beşinci sırada yer alıyor. Türkiye’deki kömür, hanelerde kullanıma uygun kömürler değil çünkü kükürdü çok fazla. Ancak güvenlikle sanayide kullanılabilir. Ne yazık ki son dönemlerde doğalgaza yönelim söz konusu. Bu da ülke ekonomisine fazladan yük getiriyor. Yerli kömürün termik santrallerde kullanılmasını teşvik ediyoruz.

26 Temmuz 2018 Perşembe

Etiketler : Sektörel