İstanbul’un ulaşım projeleri artık yaya odaklı

HABER: SÜMEYRA YARIŞ TOPAL

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde yayaları önceleyen Kazlıçeşme-Sirkeci Raylı Sistem ve Yaya Odaklı Yeni Nesil Ulaşım Projesi’nin duyurusunu yaptı. Yayaları da düşünen ulaşım projesiyle birlikte 6.3 kilometrelik bisiklet yolu inşa edilecek. Ayrıca yaya yürüme, dinlenme ve rekreasyon alanları proje kapsamında İstanbul halkına hizmet verecek. Böylece daha önce sadece demir yolu için kullanılan alanın yüzde 57’sinin yaya kullanımına açık yeşil alan olması sağlanacak.

19. yüzyıla kadar bir yaya şehri olan İstanbul’da her dönemde yayaları önceleyen kentsel planlamalar ve ulaşım projeleri gündemdeydi.

YAYALARI KÜSTÜREN ARABALAR

Avrupa’nın en kalabalık metropolleri arasında yer alan İstanbul, otomobille tanıştığı 19. yüzyılın sonlarına kadar bir yaya şehri olarak anılıyordu.

Ne zaman ki otomobiller ulaşım planlarına dahil oldu, o günden sonra kentsel planlamalarda yayalar hep geri planda kaldı. Tüm Avrupa kentlerinde geçerli olan yayaların geri planda kalması sorunu, belli bölgelerin yayalaştırılması ile çözüme kavuşturuldu. Avrupa’da 1940’lı yıllarda başlayan yaya odaklı kentsel planlamalarla İstanbul da ilk olarak 1960’lı yıllarda tanıştı. İstanbul’da ilk olarak Beyazıt Meydanı yaya odaklı bir hale dönüştürüldü.

İSTİKLAL: YAYALARIN GÖZBEBEĞİ

İstanbul’un yaya ve bisikletliler için en gözde projesi için ise 1990 yılını beklemek gerekecekti. Asırlık kentin en köklü yaya odaklı bölgeleri arasında gösterilen Beyoğlu-İstiklal Caddesi, 1990 yılında tamamen yaya ve bisikletlilere ayrıldı. Bölgede ulaşım aracı olarak yalnızca nostaljik tramvaylar hizmet vermeye devam etti. Yaya odaklı ulaşım planı öncesi araç trafiği ile keşmekeş hale gelen İstiklal Caddesi, mimar Prof. Dr. Gündüz Özdeş tarafından projelendirildi. Bölgedeki araç trafiği Tarlabaşı Caddesi’ne kaydırılarak bölge İstanbul’un en kalabalık yaya odaklı projesi haline geldi.

ANADOLU YAKASININ MERKEZİ

İstanbul’un Anadolu Yakası’nda da Bahariye Caddesi yaya odaklı ulaşım projelerinin ilkini oluşturdu. Tarihi bölge, 1992 yılında araç trafiğinden arındırılarak İstiklal Caddesi’nde olduğu gibi yalnızca nostaljik tramvayların hizmetine izin verir hale dönüştürüldü.

III. Selim ve II. Mahmut zamanından beri rekreasyon alanı olarak da hizmet veren cadde, yaya odaklı bir hale büründürülerek eski hüviyetine de kavuşmuş oldu.

DÜNYADAN ÖRNEKLER

Araç sayısının artması ile yaya ve bisiklet odaklı ulaşım planları dünyanın farklı bölgelerinde de gündeme geldi. İlk olarak Avrupa kentlerinde kentsel planlamalarda yayalar ve bisikletliler öncelikli konuma getirildi. Yaya ve bisiklet dostu bir ülke olarak bilinen Hollanda ise özellikle çocukların da karıştığı trafik kazalarının yoğun olduğu 1950’li yıllardan sonra yavaş yavaş bisiklet odaklı ulaşımı markajına aldı.

Danimarka, 1960’lı yıllardan bu yana rekreasyon alanlarının dahil edildiği ulaşım planlaması yapan ülkeler arasında yer alıyor. Münih (Almanya), Strazburg, (Fransa) Siena (İtalya), La Rambla (İspanya), Asahıkawa (Japonya) gibi şehirlerde de yaygın olarak yaya ve bisiklet öncelikli ulaşım planları bulunuyor.

TARİHİ YARIMADA’NIN DÖNÜŞÜMÜ

İstanbul’un turistik popülasyonunun en yoğun bölgelerinden biri olan Tarihi Yarımada da 2005 yılından bu yana yaya öncelikli ulaşım planları ile gündeme geliyor. Çeşitli zamanlarda bisikletli ve yaya ulaşımı için araçlardan arındırılan caddelere ek olarak en son Laleli bölgesi, Tarihi Yarımada’nın rekreasyon alanı haline getirildi.

27 Haziran 2022 Pazartesi

Etiketler : Gündem