İstanbul’da konutlarla üretim de dönüşmeli

İstanbul’daki 6 milyon bağımsız birimin 1.5 milyonu çok riskli, 600 bini ise acil yıkılacak konutlar. Bu binaların dönüşümü için rezerv alan ve İstanbul’a özel yasa çalışması yapılıyor. İş dünyası da imalathanelerin, fabrikaların, iş hanlarının ve ticaret merkezlerinin dönüşümünü bekliyor.

HABER: ADEM ORHUN

Şubat ayında yaşanan Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerde 680 bin konut ve 170 bin işyeri yıkıldı. Bölgede süratle yeniden imar çalışmalarına geçilirken, kalıcı konutların büyük bölümünün ekim-aralık ayında teslim edileceği açıklandı. Deprem bölgesinde inşaatlar devam ederken, gözler İstanbul’a çevrildi. Megakentte muhtemel bir depremin faciaya dönüşmemesi için yeni planlar hazırlanıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’nin paylaştığı bilgiye göre, 2012 yılında çıkarılan Kentsel Dönüşüm Yasası’nın sağladığı avantajlarla birlikte kentte 11 yılda 800 bin bağımsız birimin dönüşümü sağlandı. Halen 180 bin bağımsız birimin kentsel dönüşüm şeklinde inşaatı devam ediyor. Ancak zayıf yapıların varlığı ve zemini kötü olan alanlardaki yapılaşma, vatandaşların yanı sıra üretim ve ticaret için de risk oluşturuyor.

Bakan Özhaseki de İstanbul’daki kentsel dönüşüme ilişkin sorular üzerine, olası bir depremin kendilerini korkuttuğunu dile getirerek, riskli binaları ve felaket ihtimalini şöyle anlattı: “İstanbul’daki deprem meselesi gerçekten bir beka, bir milli güvenlik meselesidir. Şehirde 6 milyon civarında konut var. 1.5 milyonu çok riskli, bunun 600 bini ilk etapta yıkılacak gibi gözüküyor. Durduğu yerde yıkılan binalar var zaten. Böyle bir ortamda bizim çok hızlı şekilde vaziyet almamız icap ediyor. İstanbul’da dönüşüm problemini, sanki fazla gönüllere bırakmadan en hızlı şekilde çözmemiz gerekir diye düşünüyorum.”

YASAL DÜZENLEME

Bu noktada son haftalarda gündeme gelen İstanbul’a özel bir dönüşüm yasası da soruldu. Özhaseki yaptığı konuşmada, “İstanbul’u depreme hazırlayabilmek için bütün engelleri aşacak şekilde; daha önce yaptığımız çalışmalarda bizi geciktiren, sıkıntıya sokan, yaptığımız işleri belki de iyice zorlaştıran ne varsa hepsini giderici mahiyette bir yasa taslağını hazırlıyoruz” dedi. 

İstanbul’a özel yasal düzenleme ihtiyacına dikkat çeken Özhaseki, Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Birimi’ni başkanlığa dönüştürerek, buna bağlı bir birimi sadece İstanbul için görevlendirmek istediklerini bildirdi.

Özhaseki, İstanbul’un kentsel dönüşümü için TBMM’nin toplanmasına dair taleplerinin sorulması üzerine, “İstanbul’un kentsel dönüşümü, depreme hazırlığı için Meclis toplanır. Bunun için de Meclis çağrılır. Meclis, normal takvimde 1 Ekim’de açılacak, ancak ondan sonra bütçe çalışmaları var. Biz, daha öncesinde hazırlığımızı yapıp görüşmek istiyoruz. Çalışmayı son haline getirip arkadaşlarımızı davet edeceğim. İki hafta içinde tamamlayıp kabineye sunmayı planlıyorum” dedi. 

REZERV ALANLAR

Bakan Özhaseki’nin paylaştığı bilgiye göre, İstanbul’un Anadolu ve Avrupa yakalarında 350 bin konutluk rezerv alan belirlendi. Buralarda bir an önce konut inşaatına başlanacak. Yeni inşaatlar ‘bizim mahalle’ konseptiyle yapılacak. Bakan Özhaseki bu noktada, “Rezerv alanları ya biz yapacağız ya da dışarıya kat karşılığı vereceğiz. Yerel müteahhitlik gruplarına daire karşılığı verip 200- 250 bin daire alabiliriz” dedi. 

4 KOLDAN ÇALIŞMA 

Verilen bilgiye göre, İstanbul’daki dönüşüm çalışmaları dört koldan yürütülecek. Bunların ilki halen 188 noktada devam eden kentsel dönüşüm çalışmaları tamamlanarak gerçekleştirilecek. İkincisi, rezerv alanlarda 350 bin konut inşa edilecek. Depremde ilk yıkılacağı hesaplanan binalar doğru bir takas işlemiyle dönüştürülecek. Üçüncüsü, ‘Yarısı Bizden Kampanyası’ ile vatandaşlar evini yapacak. Vatandaş kendi evini yıkıp yapmaya başladığında bedelinin yarısını devlet verecek. Bu da İstanbul’da ciddi oranda dönüşüm sağlayacak. 

İŞYERLERİ DE MUTLAKA YENİLENMELİ

Gayri safi yurt içi hasılada, ihracat gelirlerinde ve toplanan vergilerde aslan payına sahip olan İstanbul’da kentsel dönüşüm, üretim ve ticaret için de hayati önem taşıyor. Şubat ayındaki Kahramanmaraş depremiyle konu tekrar gündeme gelse de İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekib Avdagiç, sık sık bu konuya dikkat çekiyor. İTO Başkanı, geçtiğimiz yıl (Haziran 2022) yaptığı açıklamada, bu konuyu kuvvetli bir şekilde vurgulamıştı. 

Avdagiç açıklamasında, “İstanbul’da kentsel dönüşüm konusunda iyi bir yerde değiliz. Deprem sadece evleri etkilemiyor. İmalathaneler, eski iş hanları, sanayi siteleri ve ticari çarşılar ihmal ediliyor. Şehirdeki 900 bin işletmenin en az dörtte 3’ünün yani 675 bininin yenilenmesi lazım. Maalesef konut dönüşümüyle ilgili teşviklerin çoğu işyeri dönüşümlerinde yok. Bu işyerlerinin dönüşümü için teşviklerin yerinde olacağını düşünüyoruz. İşyerlerinin dönüşümü konusunda mevzuatla ilgili kamuya karşı olan mükellefiyetlerin daha makul bir noktaya çekilmesi, süreçlerin daha hızlı ve masrafsız veya daha az bedelli hale getirilmesini istiyoruz. Yani burada şirketler ‘bize para verin’ demiyor. Bu süreci yaparken ayağımızdaki prangaların azaltılmasını istiyoruz” dedi. 

İTO Başkanı, şubat ayındaki depremlerden sonra yaptığı açıklamalarında da bu konuya sık sık temas ederek, hem kurumların hem işletmelerin tespit ve dönüşümde hızlı adımlar atması gerektiğini vurguladı. 

PLANA YANSIYAN RİSKLER

İl Afet Risk Azaltma Planı’nda yer alan tespitler: 

*İstanbul ve çevresi sanayi, imalat ve hizmet sektörleri bakımından ülke için stratejik bir konumda.  

* Yaşam alanları, ticaret merkezleri, sanayi Marmara Denizi kıyısında. 

* Mevcut mevzuat, kentsel dönüşüm kapsamında altyapı, sosyal tesisler ve ulaşım bağlantılarıyla bütüncül bir uygulama tanımlamıyor.

* Mülk sahiplerinin, bireysel hukuki itirazlarının dönüşüm süreçlerinde önemli gecikmelere yol açıyor.

* İstanbul’daki kentsel dönüşüm çalışmaları, bina yenilemesi şeklinde oluyor. Dolayısıyla altyapı, sosyal donatı alanları, trafik yönetimi gibi konularda büyük problemlerle karşı karşıya kalınacağı öngörülüyor.

28 Ağustos 2023 Pazartesi