İki yaka tarihte de birleşmişti

1973 yılında Boğaziçi Köprüsü’nün açılışı yapıldı.

HABER: SÜMEYRA YARIŞ TOPAL

İstanbul ve Türkiye bu günlerde Boğaz’ın iki yakasının üçüncü kere bir araya gelmesini konuşuyor. Bilinen rakam üç olsa da tarihteki rivayetlere göre İstanbul’un iki yakası birçok kez birleşti. Öyle ki rivayetlere göre milattan önce 522-486 yılları arasında yaşayan Pers Kralı Darius, Rumeli Hisarı ve Anadolu Hisarı arasına gemilerden oluşan geçici bir köprü inşa etti. Ordusunun Anadolu yakasından Avrupa yakasına geçmesini sağlayan Darius böylece tarihe geçmiş oldu.

İKİ YAKA OLMASA DA

Bundan sonraki yıllarda tarih rivayetlerine göre yine geçici köprüler yapılsa kalıcı ve gerçek bir köprü için daha yüzlerce yıl beklemek gerekecektir. Boğaz’ın akıntılı suları nedeniyle o yılların imkânlarıyla iki yaka arasına köprü yapılamayacağını gören devlet adamları bu fikirden vazgeçer ve dikkatlerini Haliç üzerine yoğunlaştırır. I. Justinianus 6. yüzyılda Sütlüce ve Eyüp arasına “Aghios Khalinikos Köprüsü” isimli kemerli bir taş köprü yaptırır ve böylece İstanbul sularının köprü tarihi başlamış olur.

İLK KALICI KÖPRÜ

Bunu izleyen yıllarda yine Haliç üzerine Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’un fethi sırasında geçici bir köprü inşa edilir. Ancak ilk ve tarih kayıtlarına geçen en önemli teşebbüs 1500 yılına _rastlar. Sultan II. Beyazıd o yılların ünlü mimarlarından Floransalı Leonardo da Vinci ile görüşmeye başlar. Vinci Eminönü Karaköy bağlantısını sağlayacak bir köprü çizimi yapar. Ancak bu proje çeşitli nedenlerle hayata geçirilemez. Vinci’nin bu projesinin benzeri yüzlerce yıl sonra Norveç’te hayata geçirilir. Yine aynı yıllarda İtalyan mimar Michelangelo ile de görüşülür fakat yine bir somut adım atılamaz. İlk somut adım yine yüzlerce yıl sonra 1836 yılında Sultan II. Mahmud tarafından atılır.O yıllarda bir yakada oturup diğer yakada çalışan ve her gün bu güzergâhı kayıkla geçmek zorunda kalan insanlar arasında bu köprü büyük bir sevinç oluşturur. Zira köprü tamamen ücretsizdir ve adı da ismiyle müsemmadır: Hayratiye Köprüsü.

ALTINDAN GEMİ GEÇİYOR

İlk köprü dubalar üzerine inşa edilmişti ve ilerleyen yıllarda yoğunlaşan araba trafiğini kaldıramayacak bir konuma gelmişti. 1845 yılında aynı güzergâhta yapılan Cisr-i Cedid (Yeni Köprü) de tamamen ahşaptır ve artık geçiş ücretleri alınmaya başlanmıştır. Tarih kayıtlarına göre köprünün üzerinden ilk geçen Abdülmecid Handır. Köprünün altından ise ilk geçen bir Fransız gemisidir. Yine tarih kayıtlarına göre köprüdeki yoğun asayiş olaylarından dolayı köprünün Galata ucunun altına Aziziye Karakolu inşa edilmişti. Ayrıca köprü ahşap olduğu için köprüden geçerken tütün içmek yasaktı. Yayalar 5 paraya geçerken, sırtı yüklü insanlar 10 paraya geçebiliyordu. Bu ücret 1930 yılına kadar toplanmaya devam etti. Günümüze kadar Haliç’in farklı yerlerinde inşa edilen köprülerden bugün beşincisi kullanılıyor. Unkapanı köprüsü olarak bilinen köprünün ise Haliç’e yapılacak tüp geçitten sonra kaldırılacağı öngörülüyor

GERÇEKLEŞMEYEN BOĞAZ PROJELERİ

Leonardo da Vinci’nin tasarımı

Ünlü sanatçı ve mühendis Leonardo da Vinci 1503’te dönemin Osmanlı padişahı II. Bayezid’e bir mektupla başvurarak Boğaz üzerinden Anadolu’ya da uzanacak bir köprü yapmayı önermişti. Yine 1900 yılında Arnauddin adında bir Fransız üzerinden demiryolunun da geçtiği bir Boğaz köprüsü projesi hazırlamıştı. Ancak bu proje onaylanmadı. Bir sonraki girişim Cumhuriyet döneminde ünlü işadamı Nuri Demirağ’dan geldi. 1931 yılında Bethlehem Steel Company adlı bir Amerikan firması ile anlaşan Demirağ, toplam uzunluğu 2 bin 560 metre olan bir köprü projesi hazırlamıştı. Köprünün 960 m’si deniz üzerinden geçecekti ve denizden yüksekliği 53 metre olacaktı. Projeye göre köprüde demiryolu, tramvay ve otobüs geçişleri bulunacaktı. Demirağ’ın projesi de 1950’ye kadar raflarda kaldıktan sonra artık tarihin bilinmezliğine karıştı.

İKİ YAKA ARTIK BİRLEŞİYOR

Fatih Sultan Mehmet Köprüsü 1988 yılında tamamlandı.

Gerçekleşmeyen onlarca girişimden sonra nihayet ilk somut adım 1968 yılında atıldı. Buna göre Freeman, Foxand Partners adlı İngiliz firmasıyla 1968’de anlaşma imzalandı, 1970 yılında köprünün yapımına başlandı. Anadolu ve Avrupa’yı birleştiren ilk köprü olma özelliği taşıyan Boğaziçi Köprüsü 29 Ekim 1973 yılında Cumhuriyet’in kuruluşunun 50. yılında büyük bir törenle hizmete girer. Boğaz’ın ilk göz ağrısı, yapıldığı dönemde, ABD değerlendirme dışı bırakıldığında, dünyanın en uzun asma köprüsü olma özelliğini taşıyordu. İki yaka ikinci kere Fatih Sultan Mehmed köprüsüyle birbirine kavuştu. 1986 yılında başlayan ikinci köprü projesi 1988 yılında tamamlandı.

13 Mart 2016 Pazar

Etiketler : Gündem