İhracatta yeni lokomotif arayışı

HABER: ADEM ORHUN

Türkiye’nin kamu esaslı ekonomi politikasında değişimin başladığı 24 Ocak 1980 kararlarının üzerinden 40 yıl geçti. 70’li yıllara yüzde 8.1 enflasyonla başladığı halde 80’de üç haneli rakamları gören Türkiye’de, devletin ekonomiye ve üretime yoğun şekilde müdahil olduğu ekonomik sistem tıkanmıştı.

77-79 yıllarındaki krizlerin de ardından, dışa dönük, ihracata dayalı büyüme modeli yönünde bir politika değişikliğine gidildi. Politik istikrarsızlık ve global petrol krizinin de etkisiyle 24 Ocak 1980’de ithal ikameci sanayileşme modeli yerine, ihracata dayalı büyüme modeli açıklandı.

DEMİREL VE ÖZAL

Turgut Özal’ın mimarlığını yaptığı, Süleyman Demirel hükümetinin altına imzasını attığı 24 Ocak kararları ile Türkiye ekonomisi serbest piyasa ekonomisine adım attı. Aynı dışa açık büyüme politikası, Türkiye’nin yeni gelişme maratonunun startı oldu.

İHRACAT RAKAMLARI

Türkiye, 24 Ocak kararlarından önce milli gelirinin yüzde 13’ü kadar ithalat yapmasına rağmen, milli gelirinin yüzde 4’ünden az ihracat gerçekleştirebiliyordu. 24 Ocak kararlarının açıklandığı yıl, 2.9 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Sonraki yıl bu rakam 4.7 milyar dolara yükseldi.

Günümüzde dış ticarette basamak sayısı arttığı gibi oranlar da değişti. Önceki yıl ithalatta bu oran yüzde 28’i, ihracatta ise yüzde 21’i geçti.

Geçen 40 yılda ciddi dalgalanmalara rağmen ihracat gelirini artırma hedefi önemini korudu. Türkiye, 184 alt sektör grubunun mallarını 238 ülke ve bölgeye ihraç eder hale geldi.

SEKTÖRLER DEĞİŞİYOR

2000’de ihracat gelirinde hazırgiyim lider iken, sonraki yıllarda otomotiv ve kimya sektörleri öne geçti. Ancak 180 milyar dolarlık ihracat, ‘2023’te 500 milyar dolar ihracat’ hedefine yeterince yakın görünmüyor. Türkiye’ye ihracat gelirini artırmak için farklı bir yol gerekiyor. Yeni lokomotifin veya lokomotiflerin ne olacağı ise merakla bekleniyor.

1980’DE KISA VADELİ HEDEFLER:

• Acil dış ödeme güçlüklerini ortadan kaldırmak
• Hızlı bir yükseliş trendine giren enflasyonu düşürmek
• Ekonomide atıl kapasiteyi harekete geçirerek büyüme hızını artırmak
• İşsizlik oranını düşürmek

24 OCAK KARARLARININ ANA HATLARI:

• İthal ikamesi yerine, ihracata dayalı sanayileşme modelinin benimsenmesi
• Faizlerin, fiyatların ve döviz kurunun serbest bırakılması
• Fiyat kontrollerinin kaldırılması ve fiyatların arz ve talebe göre oluşmasının sağlanması
• Kamunun ürettiği temel mallara uygulanan sübvansiyonların kaldırılması
• KİT’lerin reforma tabi tutulması ve özelleştirilmesi
• Kamu harcamalarının kısılması
• Vergi reformuyla bütçe denkliğinin sağlanması
• Yabancı sermayenin teşvik edilmesi

BÜTÇE AÇIĞI

24 Ocak 1980 kararlarının uygulandığı ilk beş yılda bütçe açığının milli gelire oranı ortalama yüzde 2.9 oldu. Son beş yıllık ortalama ise yüzde 1.46.

28 Ocak 2020 Salı

Etiketler : Gündem