Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın internet sitesinden 2024 yılı gelişmeleri ve 2025 yılı öngörülerini içeren "Hazine Finansman Programı" yayımlandı.
Orta Vadeli Program ve Merkezi Yönetim Bütçesi öngörüleri esas alınarak hazırlanan 2025 yılı Hazine Finansman Programı'na göre geçen yıl 65,1 ay olan nakit iç borçlanmanın ortalama vadesi, bu yıl ocak-ekim döneminde 48,6 ay oldu. Yüzde 20,6 olan sabit getirili Türk lirası cinsi iç borçlanma ortalama maliyeti de aynı dönemde yüzde 36 seviyesinde gerçekleşti.
Yatırımcı tabanının genişletilmesi ve borçlanma araçlarının çeşitlendirilmesi amacıyla ilk defa 2012 yılında gerçekleştirilen kira sertifikası ihraçlarına 2024 yılında da devam edildi. Bu çerçevede söz konusu dönemde iç piyasada toplam 69,7 milyar lira tutarında Türk lirası cinsi kira sertifikası ihracı yapıldı.
İlk defa 2017 yılı Ekim ayında ihraç edilen altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası ihraçları bu yıl da sürdürüldü. Bu çerçevede sermaye piyasalarının güçlendirilmesi amacıyla bankalara ve yatırım fonlarına yönelik ihraçlar gerçekleştirildi. 2024 yılında toplam 126,4 ton altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası itfasına karşılık, 48,5 tonu altın tahvili ve 83,3 tonu altına dayalı kira sertifikası olmak üzere toplam 131,8 ton altın karşılığı senet ihraç edildi.
Bu yıl ocak-ekim döneminde 2,9 milyar avro tutarındaki döviz cinsi iç borç anapara itfasına karşılık iç piyasada 1,2 milyar avro tutarında döviz cinsi iç borçlanma, 1,6 milyar dolar tutarındaki döviz cinsi iç borç anapara itfasına karşılık da 1,6 milyar dolar tutarında döviz cinsi iç borçlanma gerçekleşti.
YILLIK FİNANSMAN İHTİYACININ YÜZDE 70'İ KARŞILANDI
2024 yılında küresel ekonomik görünüm, gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikası kararları ve yaşanan jeopolitik gelişmeler küresel piyasaları yakından etkilemeye devam etti.
Yıl içinde başta Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve ABD Merkez Bankası (FED) olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikasında gevşemeye gitmeye başladıkları gözlendi. Ülkelerin artan finansman ihtiyaçları ve küresel olarak daha uygun olduğu gözlenen piyasa koşulları neticesinde, özellikle gelişmekte olan ülkeler tarafından uluslararası sermaye piyasalarında sene başından bu yana son yıllara kıyasla yüksek tutarlarda tahvil ihracı gerçekleştirildi.
Bu yıl şubat ve mart aylarında sırasıyla 3 milyar dolar ve 2 milyar avro tutarlarında gerçekleştirilen iki tahvil ihracı ile yılın ilk çeyreğinde yıllık finansman tutarının yarısından fazlası karşılanarak toplamda yaklaşık 5,2 milyar dolar tutarında finansman sağlandı. Temmuz ayında gerçekleştirilen 1,75 milyar dolar tutarındaki ihraç ile piyasalar yaz dönemine girmeden yıllık finansman ihtiyacının yüzde 70'i karşılandı.
Ekim ayında Bakanlık tarafından ihraç edilen 3,5 milyar dolar tutarındaki 2035 vadeli tahvil ihracı ile eş zamanlı olarak yükümlülük yönetimi işlemi yürütüldü. Bu işlem kapsamında uluslararası piyasalarda işlem görmekte olan 2024 ve 2025 vadeli tahvillerin yaklaşık 1,8 milyar dolar tutarındaki kısmının, yeni ihraç edilen tahvillerle değişimi sağlandı ve söz konusu tutar 2035 yılına ötelendi. Böylelikle dış borç stokunun vadesi uzatıldı, refinansman riski azaltıldı ve bu sayede itfa profili rahatlatıldı. Gerek değişim işlemine gerekse ihracın değişime tabi olmayan nakit finansman kısmına yabancı yatırımcının yoğun ilgisi gözlendi. Yükümlülük yönetimi işlemi hariç tutulduğunda, bu tahvil ihracı ile yaklaşık 1,7 milyar dolar tutarında nakit finansman sağlandı.
KONVANSİYONEL TAHVİL VEYA SUKUK PİYASASINDAKİ İMKANLAR
2024 yılında ülke kredi notundaki artırımlar ve risk primindeki iyileşmenin etkisiyle, yıl içinde gerçekleştirilen tüm tahvil ihraçlarına ve değişim işlemine katılımın yüksek olması ve 3 Ekim 2024 tarihli son ihraçta ABD tahvili üzerine ödenen ilave risk priminin uzun bir aradan sonra ilk kez 300 baz puanın altına gerilemesi, olumlu gelişmeler olarak öne çıktı. Bu gelişmeler çerçevesinde 2024 yılı içinde uluslararası sermaye piyasalarında gerçekleştirilen tahvil ihraçları, toplam 10,5 milyar dolara ulaştı. Son tahvil ihracının yükümlülük yönetimi kısmı hariç tutulduğunda ise bunun yaklaşık 8,6 milyar dolarlık kısmı nakit finansman olarak elde edildi.
Piyasa koşullarının uygunluğu çerçevesinde yılın geri kalanında potansiyel bir finansman işlemi için konvansiyonel tahvil veya sukuk piyasasındaki finansman imkanları değerlendirilebilecek. Yatırımcı ilişkileri kapsamında ise 2024 yılı ocak-ekim döneminde uluslararası yatırımcılar, finansal kuruluşlar ve kredi derecelendirme kuruluşları ile Türk ekonomisi, yerel ve küresel sermaye piyasalarındaki gelişmelere ilişkin çok sayıda görüşme gerçekleştirilerek farklı profil ve çeşitlilikteki yatırımcı kitlesine ulaşıldı.
2025'TE 2 TRİLYON 845,5 MİLYAR LİRA İÇ BORÇLANMA
Gelecek yıl 1 trilyon 373,2 milyar lira anapara ve 1 trilyon 868,7 milyar lira faiz olmak üzere toplam 3 trilyon 241,9 milyar lira tutarında borç servisi gerçekleştirilmesi, borç servisinin 2 trilyon 385 milyar lirasının iç borç, 856,9 milyar lirasının ise dış borç olarak yapılması öngörülüyor.
İç borç servisinin 2 trilyon 229 milyar liralık kısmının piyasaya yapılacak ödemelerden, 156 milyar liralık kısmının ise kamu kurumlarına rekabetçi olmayan teklif yoluyla gerçekleştirilen satışların ödemelerinden oluşması hedefleniyor.
Nakit bazlı faiz dışı denge, özelleştirme gelirleri, 2/B satış gelirleri, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonundan aktarılacak kaynaklar ile devirli ve garantili borç geri dönüşleri ve kasa/banka kullanımı sonucu elde edilecek borçlanma dışı kaynakların toplamının eksi 62,9 milyar lira olması bekleniyor.
2025 yılında uluslararası sermaye piyasalarından tahvil ve kira sertifikası ihraçları yoluyla 11 milyar dolar tutarı karşılığında finansman sağlanması öngörülüyor. Bu öngörüler doğrultusunda 2025 yılında 2 trilyon 845,5 milyar lira iç borçlanma yapılması planlanıyor.
DEĞİŞİM VE GERİ ALIM İHALELERİ YAPILABİLECEK
Programa göre, Türk lirası cinsinden sabit kuponlu "gösterge tahvil"lerinin ihracına piyasa koşulları çerçevesinde düzenli devam edilmesi amaçlanıyor. Türk lirası cinsinden kuponlu/kuponsuz bonolar ve tahviller, farklı vadeli değişken kuponlu tahviller, enflasyona endeksli tahviller, altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikaları itfa takvimine ve piyasa koşullarına bağlı olarak ihraç edilebilecek. Türk cinsi kira sertifikalarının ihraçlarına 2025 yılında da devam edilmesi öngörülüyor. Piyasa katılımcılarının ilave talepleri de ayrıca değerlendirilebilecek.
Aylık olarak nakit girişleri ile çıkışları arasında gözlenebilecek geçici uyumsuzluğun giderilmesi amacıyla kısa vadeli Hazine bonoları ve "Para Piyasası Nakit İşlemleri Aracılığı ile Sağlanacak Finansman Hakkında Yönetmelik"te yer alan finansman araçları kullanılabilecek. Borç servisinin dönemler arası dengeli dağılımının sağlanması ve ikincil piyasada fiyat etkinliğinin artırılması hedefleriyle piyasa koşulları çerçevesinde değişim ve geri alım ihaleleri yapılabilecek, ihalelere ilişkin detaylar ihale gününden en az bir iş günü önce kamuoyuna duyurulacak
Uluslararası sermaye piyasalarından finansman sağlanması amacıyla çeşitli vadelerde konvansiyonel tahviller, kira sertifikaları, yeşil tahviller, sosyal tahviller ve/veya sürdürülebilir tahviller piyasa koşullarına bağlı olarak ihraç edilebilecek. Piyasa çeşitliliğinin sağlanabilmesi için uluslararası piyasalarda ABD dolarının yanında imkan olması durumunda diğer döviz cinslerinden ihraçlar da yapılabilecek. Yatırımcı ilişkilerinin geliştirilmesi ile uluslararası sermaye piyasalarında ülkeye yönelik yatırımcı algısının güçlendirilmesi amacıyla uluslararası yatırım bankaları, kredi derecelendirme kuruluşları ve uluslararası yatırımcılar ile gerçekleştirilen görüşmelere devam edilecek.
