Finansman desteklerinde öncelik yeşil projelerde

Bu süreçte Türkiye’nin enerji dönüşümü için yatırım ihtiyacı ise 135 milyar dolar seviyesinde. Türkiye, finansmanda yeşil projelere öncelik verirken, KOBİ’lerin dönüşümünü de destekleyecek.

HABER: ŞEREF KILIÇLI

Ülkelerin büyük bir çoğunluğu iklim değişikliği tehdidine karşı Paris Anlaşması ile ortak bir tavır aldı. Türkiye’nin de taraf olduğu anlaşma kapsamında alınacak önlemlerle küresel ısınmanın 1.5 derece ile sınırlandırılması hedefleniyor. Bu süreçte, karbon emisyonlarının azaltılması için yapılacak yatırımlar da kritik önemde. Birleşmiş Milletler tarafından yaptırılan bir araştırmaya göre, küresel ölçekte net sıfır emisyona ulaşmak için 2050 yılına kadar 125 trilyon dolarlık iklim yatırımı gerekiyor. Yatırımlarda istenen düzeye henüz ulaşılmamış olsa da, belirgin bir artış hızı dikkat çekiyor. Ülkeler, 2021'de, düşük karbonlu enerji teknolojileri için bir önceki yıla göre yüzde 27 artışla 755 milyar dolar harcama yaptı.

OECD’NİN ÖNGÖRÜLERİ

Diğer taraftan OECD’nin tahminlerine göre; yalnızca iklim dışındaki sürdürülebilir kalkınma amaçlarına ulaşılabilmesi için 2030 yılına kadar enerji, ulaştırma, su ve telekomünikasyon altyapısı için yılda ortalama 6.3 trilyon dolar tutarında yatırım yapılması gerekiyor. Ayrıca, yenilenebilir enerji gibi iklim değişikliğinin önlenmesine yönelik ilave yatırım ihtiyacı da eklendiğinde, yıllık yatırım açığının 6.9 trilyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.

TEMİZ ENERJİ YATIRIMLARI

İklim değişikliğine neden olan emisyonların yüzde 80'inin enerji sektöründen kaynaklandığını belirten Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), iklim değişikliğiyle mücadelede emisyonların 2030'a kadar yarıya indirilebilmesi için bu dönemde temiz enerji yatırımlarının en az 3 katına çıkması gerektiğini savunuyor. Türkiye’nin enerji dönüşümü yatırım ihtiyacı konusunda ise SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi bir rapor yayınladı. Rapora göre, Türkiye’nin enerji dönüşümü yatırım ihtiyacı, 2022-2030 dönemi için 135 milyar dolar, finansman ihtiyacı ise yaklaşık 107 milyar dolar seviyesinde.

AB YEŞİL MUTABAKATI

Türkiye’nin 2021 yılındaki ihracatının yüzde 41.3'ünü gerçekleştirdiği Avrupa Birliği’nin (AB) adımları da bu süreçte önemli. AB, iklim konusundaki hedefleri için 2019 yılında AB Yeşil Mutabakatı’nı açıkladı. AB, 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarını yüzde 55 oranında azaltmayı, 2050 yılında ise karbon nötr olmayı hedefliyor. Bu çerçevede tüm ekonomi politikasını yeniden şekillendiriyor. Mutabakat kapsamında, ‘Sınırda Karbon Vergisi Mekanizması’ da öngörüldü. AB tarafından ithal edilen ürünlere üretim süreçlerindeki karbon bileşeni ölçüsünde sınırda ilave mali bir yük getirilmesi planlanıyor. Yine bu çerçevede, Temmuz 2021’de yayımlanan ‘55’e Uyum Paketi’ ile çimento, elektrik, alüminyum, demir-çelik ve gübre ithalatlarında belirlenen limitlerin üstündeki karbon emisyonları için 2026 yılından itibaren emisyon raporlamasına dayalı olarak vergilendirme uygulaması getirilecek.

TÜRKİYE NE KAZANACAK?

Küresel düzeyde belirli şartları olsa da, yeşil dönüşüm hedefleriyle oluşacak yapının getireceği fırsatlar yeni rekabet alanlarını da içinde barındırıyor. Yeşil dönüşüm süreci, çevresel faydaları yanında yeni iş modellerini, yeni istihdam alanlarını beraberinde getirecek. Nitekim, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hazırlanan ortak bir rapora göre, Türkiye yenilenebilir enerjiye yatırım yaparak 2030 yılına kadar GSYH’sini yılda 8 milyar dolar daha fazla artırabilecek. Ayrıca, 300 bini aşkın yeni iş yaratabilecek, sera gazı salımlarını 2019 düzeyine göre yüzde 8 azaltabilecek. Raporda, gelecekteki enerji ihtiyaçlarının karşılanması için rüzgar ve güneş enerjisine yatırım yapılmasının, yalnızca çevre bakımından yarar sağlamakla kalmayacağının, aynı zamanda büyüme, istihdam yaratma ve ticaret dengesi bakımından da güçlü ekonomik kazançlar getireceğinin de altı çiziliyor.

ÇEVRECİ KONUTTA VE TAŞITTA FİNANSMAN KOLAYLIĞI

Yeşil projelerin gerçekleştirilmesi konusunda bir diğer önemli nokta, finansman kolaylığı. Bankacılık sektörü yöneticilerinin paylaştığı verilere göre, Türkiye’de son 20 yılda elektrik üretim ve doğalgaz sektöründe 100 milyar dolarlık yatırım yapıldı. Bunun 55 milyar doları yeşil enerjide gerçekleşti ve bankalar 40 milyar dolar finansman sağladı. Bankacılık sektörü yöneticileri, yenilenebilir enerji projelerine desteklerinin artarak devam edeceğini belirtirken, ısı ve su yalıtımı, mantolama, güneş enerjisi panelleri, doğalgaz dönüşümü, merkezi ısıtma sistemi, Enerji Kimlik Belgesi’ne (EKB) sahip konutlar ve çevre dostu konut projeleri gibi birçok kalemde kredi desteği sağladıklarını söylüyor. Yine çevreci taşıt kredileri kapsamında, elektrikli ve hibrit araçlara daha düşük faizli kredi imkanı verdiklerine de dikkat çekiyorlar.

KONUTLARDA ISI YALITIM PROJELERİNE TEŞVİK

Sera gazı emisyonlarının yüzde 10'u konutlarda ısı kaynaklı gerçekleşiyor. İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarını yüzde 21 azaltmayı taahhüt eden Türkiye, haziran ayı sonunda, kamu bankaları kanalıyla yeni bir kampanya başlattı. Konut başına 50 bin liraya kadar finansman imkanı sağlayan, 60 ay vadeli, 0.99 faizli ‘Konutlarda Isı Yalıtım Projesi’ devreye alındı. Kamu bankaları, enerji yoğun çalışan ve kendi enerjisini yenilenebilir kaynakları kullanarak uygun maliyetle üretmek isteyen KOBİ’lere de kredi desteği veriyor. Bu kapsamda, KOBİ’ler ile enerji üretim sistemleri için gerekli olan makina ve ekipmanların yurt içinde üretimini yapan firmalar için kredi imkanı sağlanıyor.

KOSGEB’DEN KOBİ’LERE GERİ ÖDEMESİZ DESTEK

KOSGEB, karbon emisyonlarını azaltıp enerji verimliliklerini artırmak isteyen KOBİ’lere, KOBİ Enerji Verimliliği Destek Programı ile destek veriyor. Program kapsamında, işletmelerin yetkilendirilmiş kişilere yaptıracakları enerji etüdü maliyetleri karşılanıyor. Ayrıca, KOBİ’lerin etüt sonucunda önerilen değişiklikleri yapmaları durumunda buradaki giderlerinin bir kısmı da karşılanıyor. KOBİ’ler, ellerindeki verimsiz elektrik motorlarının verimlileri ile değişimi için 100 bin, verimlilik artırıcı giderleri içinse 400 bin liraya kadar geri ödemesiz destek alabiliyor. KOSGEB, işletmelere Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik kapsamında da geri ödemesiz önemli destekler veriyor.

REEL SEKTÖRE AB’DEN KAYNAK İMKANI

Avrupa Birliği, yeşil finansman için önemli bir kaynak ayırdı. Önümüzdeki 10 yıl içerisinde bu alanda reel sektöre 1 trilyon Euro tutarında sürdürülebilir yatırım desteğinin sağlanması planlanıyor. Ayrıca, InvestEU Programı, Ufuk Avrupa Programı, LIFE Programı, Dijital Avrupa Programı ile İstihdam ve Sosyal Yenilik Programı gibi AB Programları ile de projelerin desteklenmesi öngörülüyor. AB aday ülkesi konumunda bulunan Türkiye’nin de imkânlardan etkin bir şekilde faydalanabilmesi bu süreçte önemli. Diğer taraftan, nisan ayında, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Türkiye'de yeşil dönüşümü desteklemek amacıyla yeni onaylanan Yeşil Ekonomi Finansman Fonu (GEFF) kapsamında 500 milyon Euro finansman sağlayacaklarını duyurdu. EBRD temsilcileri, Türkiye'de bugüne kadar 371 projeye 15.5 milyar Euro kaynak sağladıklarını, yatırımların yüzde 55'ini sürdürülebilir projelerin oluşturduğunu da kaydetti.

HANGİ ALANLARDAKİ PROJELER YEŞİL FİNANS KAPSAMINDA?

Uluslararası finansmanda yeşil finans kapsamına giren projeler şunlar:

* Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği

* Kirlilik önleme ve kontrol

* Biyolojik çeşitliliğin korunması

* Döngüsel ekonomi girişimleri

* Doğal kaynakların ve arazinin sürdürülebilir kullanımı

SÜRDÜRÜLEBİLİR FİNANS MEVZUATI DA GELİŞTİRİLİYOR

Türkiye, yeşil projelerin desteklenmesi için sürdürülebilir finans mevzuatında da önemli adımlar atıyor. Son dönemde yapılan bazı çalışmalar ise şunlar:

* Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planı, 16 Temmuz 2021 tarihli ve 31543 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.

* Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından uluslararası ‘Çevresel, Sosyal ve Yönetişim’ (ESG) tahvil piyasasında borçlanma işlemleri gerçekleştirilmesi amacıyla ‘Sürdürülebilir Finansman Çerçeve Dokümanı’ hazırlandı ve 12 Kasım 2021 tarihinde açıklandı.

* Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından ‘Sürdürülebilir Bankacılık Stratejik Planı’ hazırlanarak 27 Aralık 2021’de kamuoyu ile paylaşıldı.

* Sürdürülebilirliğe olumlu katkı sağlayacak yatırımların finansmanının teşvik edilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından 24 Şubat 2022 tarihinde ‘Yeşil Borçlanma Aracı, Sürdürülebilir Borçlanma Aracı, Yeşil Kira Sertifikası, Sürdürülebilir Kira Sertifikası Rehberi’ yayımlandı.

25 Temmuz 2022 Pazartesi

Etiketler : Gündem