Ertelenen depozito iade sistemine KÖİ modeli önerisi

HABER: BARIŞ CABACI

Türkiye, hem maliyet hem hammaddeye kolay ulaşım hem de çevre sağlığı için geri dönüşüm konusunda önemli adımlar atmaya devam ediyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2021’de Depozito İade Sistemi’ne (DİS) ilk adımı atmıştı. Bu sistem, çeşitli nedenlerden dolayı uygulamaya geçemedi. Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) Projeleri Araştırma Merkezi Başkanı Dr. Eyüp Vural Aydın, DİS sisteminin Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle başlamasını öneriyor. Bu sistemle her yıl en az 1 milyon ton ilave atığın oluşması önlenerek, ekonomiye yıllık 1.5 milyar liradan fazlasını kazandırmayı hedefleniyor. DİS’te, 20 milyar adet içecek ambalajın tekrar geri dönüştürülerek piyasanın ihtiyaç duyduğu hammaddeyi sağlaması öngörülüyor.

DÜNYADA İLK OLACAK

KÖİ modelinin dünyada tercih edilmesinin temel iki nedeni var; süre ve maliyet aşımı. Geçtiğimiz hafta KÖİ’yi, ekonomi gazetecilerine anlatan Dr. Eyüp Vural Aydın, gazetecilerin sorularını da yanıtladı. “Türkiye’deki tüm cam şişeler depozitolu olacak” diyen Dr. Aydın, “Öncelik camlarda olacak, yüzde 60 toplama oranı yakalanabilirse dünyada ilk defa depozito sistemi KÖİ ile gerçekleşecek. Şişelerin toplanmasından işlenmesi ve sektöre satılmasına kadar süreci içeren bir uygulama olacak” diye konuştu. Belediyelerin de KÖİ yapmasının önünün açıldığını belirten Dr. Aydın, yeni dönemde birçok sektörde KÖİ’nin kullanılacağını kaydetti.

SEKTÖRLERDE ‘TÜRK MODELİ’

Dünya genelinde son 22 yılda 5 bin KÖİ projesi gerçekleşti ve bu projelere 1.5 trilyon dolar yatırım yapıldı. Dünya Bankası raporuna göre, 2021 yılı boyunca dünya genelinde 240 KÖİ projesi gerçekleşti. Yatırımları ise 2020 yılına oranla yüzde 49 artarak 76.3 milyar dolar seviyesine ulaştı.

Türkiye, bu modeli uygulamaya 1984 yılında başladı. O günden günümüze 257 projeye hayata geçti ve bu projelerin büyüklüğü 84 milyar dolar. Bu rakama havalimanı gibi imtiyazlar da eklenince 165 milyar dolarlık bir ekonomik büyüklükten söz ediliyor. 257 KÖİ projeleriyle, birçok firmanın know-how yetisini artırdığını söyleyen Dr. Eyüp Vural Aydın, “Projeler sayesinde birçok firma, hem iç pazarda hem dış pazarda tecrübeleniyor. KÖİ artık bir Türk modelidir” dedi.

Dr. Aydın, 25 farklı ana sektörde KÖİ olduğunu belirterek, bunların taşeron firmalarla birlikte sayılarının 200’ü sektöre yayıldığını ifade etti.

KÖİ UYGULANAN SEKTÖRLER

1984 yılından bu yana KÖİ projelerinin sadece 2 tanesi gerçekleştirilemedi.

Karayolları
Havalimanı
Enerji
Sağlık
Liman
Endüstriyel tesis
Gümrük tesisi
Kültür ve turizm
Demiryolu
Katı atık
Yazılım
Temizlik ve hizmet
Yazılım
Geri dönüşüm
Altyapı

KAMU HALK İŞBİRLİĞİ MODELİ

Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) Projeleri Araştırma Merkezi Başkanı Dr. Eyüp Vural Aydın, kanunların çizdiği çerçeveler nedeniyle işbirliği projelerinin halka açılmadığını söyledi.

Dr. Aydın, “Projeler döviz cinsinden olduğu için halka açılamıyor. Bu projelerin borsaya açılması konusunda çalışmalar sürüyor. Önümüzdeki dönemde Türk halkı yatırımını altına, dövize, arsaya ya da konuta değil Kamu-Halk İşbirliği projelerini yapacak. Çünkü Türkiye’de çok ciddi tasarruf var. 2023 yılından sonra bu projeleri göreceğiz” diye konuştu. Dr. Aydın yeni düzenlemeyle birlikte belediyelerinde bütçelerini verimli kullanması için Cumhurbaşkanlığı tarafından KÖİ projelerine izin verildiğini belirtti.

SON DÖNEMDEKİ DÜNYA ÖRNEKLERİ

Dr. Eyüp Vural Aydın’ın verdiği bilgiye göre, dünyada altyapı yatırım açığı 94 trilyon dolara ulaştı. Buradaki pastanın büyük payına Türk şirketlerinin talip olduğunu söyleyen Dr. Aydın, yurt dışından gelen talepleri ise şöyle özetledi: “Rusya’dan özellikle ulaşım ve sağlık alanında Türk firmalarına KÖİ için büyük bir talep var. Rus firmalar, ‘KÖİ yetkinliği olan firmaları alıp bize gelir misiniz?’ diye soruyorlar. Suudi Arabistan’dan 38 tane sağlık merkezinin KÖİ projesi çıkacak ve bunlar Türk modeli ile Türk şirketlerle yapılacak. Suudiler, Türk şirketlerine İngiliz ve Amerikalılarla birlikte iş yapma kolaylığı sağlayacaklar.”

22 Ağustos 2022 Pazartesi

Etiketler : Gündem