Eksi fiyattan petrol alım-satımı oldu mu?

İstanbul Ticaret Üniversitesi İşletme Fakültesi Bankacılık ve Finans Lisans Programı akademisyenlerinden Doç. Dr. Ayben Koy, son dönemdeki dalgalı petrol fiyatlarını değerlendirdi. Doç. Dr. Koy, mayıs ayı vadeli işlem sözleşmesinde eksi fiyatların görüldüğünü belirterek, Batı Teksas tipi ham petrolün mayıs vadeli işlem sözleşmesinin fiyatının 20 Nisan’da varil başına eksi 37.63 dolara düştüğünü hatırlattı. Doç. Dr. Koy, fiyatları eksilere indiren etkenin, petrole yönelik talebin düşmesi ve depoların dolacağı endişesi olduğunu söyledi.

VADELİ PİYASALARDA TAKAS

Vadeli piyasalarda takasın iki şekilde gerçekleştiğinin altını çizen Doç. Dr. Koy, petrolde eksi fiyatın da görüldüğü sözleşmelerin fiziki teslimatlı sözleşmeler olduğunu söyledi. Bu sözleşmeleri satın almış ve vadeyi beklemiş olanların vadeyi takip eden ay petrolü teslim aldıklarını kaydeden Doç. Dr. Koy, bir de vade geldiğinde yalnızca fiyat hareketlerinden kaynaklanan nakit akışının gerçekleşmesini mümkün kılan sözleşmeler olduğunu dile getirdi.

YATIRIMCILARA CEZA

Doç. Dr. Koy, şunları kaydetti: “Vadeli piyasada fiziki teslimatlı sözleşmeler de dahil olmak üzere yatırımcıların büyük bir kısmı, petrol sözleşmelerini aynı gün alıp satarak finansal yatırım yapıyor, fiyat farklarından getiri elde ediyor. Araştırmalar vadeli/futures piyasalarında spekülatör de dediğimiz bu yatırımcıların oranının yüzde 99’a ulaştığını gösteriyor. Bu bilgiler altında, sözleşme fiziki teslimatla da olsa, her ne kadar talebin düşüşü ve depolama maliyetlerinin artışı fiyatları çok aşağıya çekse de gün içinde negatife dönen bir fiyat oluşumunun içinde ihtiyaç olunmayan bir varlığın üzerindeki fiyat değişimlerine yönelik pozisyon alan, hatta defalarca bunu tekrarlayan yatırımcıların etkisi de göz ardı edilmemeli. Ayrıca unutmamalı ki, vadeli işlem sözleşmelerine aracılık eden borsalar, işlemlerin gerçekleşmesini garanti altına aldığı için taraflar yükümlülüklerini yerine getirmediğinde, yani elinde sözleşme olup da petrol satın almadıklarında yatırımcılara büyük cezalar uygulanıyor.”

Doç. Dr. Ayben Koy, yalnızca ilgili işlem günü eksi fiyattan işlem gören sözleşmeleri satın alıp elinde tutmaya devam etmiş olanların mayıs ayı içerisinde petrolü eksi fiyattan teslim aldıklarını ve alacaklarını söyledi.

DALGALANMA İLK DEĞİL

Enerji fiyatlarının 1990'lardan bu yana büyük değişimlere uğradığına dikkat çeken Doç. Dr. Ayben Koy, şunları söyledi: “1990'larda siyasi ve ekonomik nedenlerle gerileme eğilimi gösteren petrol fiyatları, Asya krizinden sonra 12 dolara kadar düşmüştü. 2002 yılında tekrar yükselişe geçti ve 140 dolara kadar yükseldi. Son 20 yılda ise sadece petrol fiyatlarında değil, diğer enerji fiyatlarında da hem spot hem de türev piyasalarda çok büyük artışlar ve düşüşler görülmeye devam etti. Enerji fiyatlarında hem arz-talep hem de finans piyasalarının yapılarından kaynaklı benzer hareketler görmeye devam edeceğimiz çok açık.”

14 Mayıs 2020 Perşembe

Etiketler : Üniversitemiz