Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023’e ilişkin üretim yöntemiyle hesaplanan Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı. Buna göre Türkiye ekonomisi, 2023’ün son çeyreğinde de yüzde 4 büyüdü. Böylece Türkiye ekonomisi, üst üste 14 çeyrektir büyümesini sürdürmüş oldu. Türkiye, 2023 yılının tamamında ise yüzde 4.5 büyüme kaydetti. Bu büyümenin yaklaşık üçte biri makina ve teçhizat yatırımlarından geldi. Göstergelere bakıldığında 2023’te ekonomideki dengelenme ve cari açıktaki iyileşmenin 2024’te de sürmesi bekleniyor.
KİŞİ BAŞI GELİR 13 BİN DOLAR
Bu verilere göre büyüme 2023’te Orta Vadeli Program’ın (OVP) üzerinde yüzde 4.5 gerçekleşirken, milli gelir 1.1 trilyon doları aştı. Kişi başına milli gelir ise bir önceki yıla göre 2 bin 450 dolar artarak 13 bin 110 dolara yükseldi. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 75 artarak 26 trilyon 276 milyar 307 milyon lira oldu. GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, 2023’te bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak, finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değeri yüzde 9, inşaat yüzde 7.8, hizmetler yüzde 6.4, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 4.6, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3.8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2.7, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 1.3, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 1.2 ve sanayi yüzde 0.8 arttı. Tarım sektörü ise yüzde 0.2 geriledi.
TÜKETİM HARCAMALARI ARTTI
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini geçen yılın 4. çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 75.9 artarak 8 trilyon 431 milyar 375 milyon lira oldu. Hane halkı nihai tüketim harcamaları ise 2023’te bir önceki yıl zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 12.8 arttı ve GSYH içindeki payı yüzde 59.1 oldu. Hane halkı nihai tüketim harcamaları, geçen yılın 4’üncü çeyreğinde bir önceki yılın dönemine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 9.3 yükseldi. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 1.7, gayrisafi sabit sermaye oluşumu da yüzde 10.7 artış kaydetti.
TÜRKİYE BÜYÜMEDE OECD İKİNCİSİ
Büyüme verilerini değerlendiren Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, küresel büyüme verilerine göre, Türkiye’nin dördüncü çeyrekte ve yıl genelinde OECD ve G20 ülkeleri arasında büyüme oranında 2’nci sırada yer alarak küresel ölçekte üst sıralardaki yerini koruduğunu belirtti. Yılmaz, geçen yılın dördüncü çeyreğinde ekonomi yüzde 4 oranında büyürken, tarım, sanayi ve hizmetler sektörünün tamamında bu çeyrekte pozitif büyüdüğünü vurguladı. Yılmaz, şu değerlendirmelerde bulundu: “Bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit sermaye yatırımlarındaki yüzde 10.7’lik yüksek artış ve tüketim harcamalarının artış hızının yavaşlaması da büyümenin daha sağlıklı bir kompozisyonla ve dezenflasyon yaklaşımımızla uyumlu bir patikada ilerlediğini gösteriyor. İşgücü ödemelerinin milli gelir içindeki payı, 2022 yılındaki yüzde 23.6’dan 2023 yılında yüzde 29.1’e yükseldi. Para ve maliye politikası eşgüdümünde enflasyonla mücadele konusunda kararlı adımlarımızı sürdürürken, ekonomimizin yatırım, istihdam, üretim ve ihracat yoluyla büyüme oluşturma kapasitesi de güçlenerek devam ediyor.”
ÖNCELİK KATMA DEĞER VE YAPISAL REFORM
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, büyümede geçen yılın üçüncü çeyreğinde başlayan dengelenmenin son çeyrekte de devam ettiğini belirterek, 2023’ün ilk yarısında 8.8 puan olan iç talebin büyümeye katkısının, yılın ikinci yarısında 6.6 puana gerilediğini kaydetti. Şimşek, net dış talebin negatif katkısının ise 4.9 puandan 1.6 puana düştüğüne dikkat çekerek, şunları kaydetti: “2023’te büyümenin yaklaşık üçte biri üretken kapasitemizi artıran makina ve teçhizat yatırımlarından geldi. Güçlü şekilde desteklediğimiz yatırım ve ihracatla daha nitelikli büyümeye doğru yol alıyoruz. Göstergeler ekonomideki dengelenmenin ve cari açıktaki iyileşmenin sürdüğüne işaret ediyor.”
Şimşek, 2024’te net dış talebin pozitif katkı verdiği ılımlı ve dengeli bir büyüme beklediklerini ifade ederek, “Kalıcı refah artışı için fiyat istikrarını sağlamanın yanı sıra yüksek katma değerli üretime ve verimlilik artışına odaklanan yapısal reformlara devam edeceğiz” dedi.
DIŞ TİCARETİN KATKISI SÜRECEK
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, ihracattaki artışın büyümeye sağladığı katkıya değinerek, şöyle konuştu: “Yılın ikinci yarısından itibaren mal ve hizmet ihracatındaki artışların etkisiyle büyümenin talep bileşenleri daha dengeli bir yapıya döndü. 2024’te mal ve hizmet ihracatında sağlanacak artışlar ile mal ve hizmet ithalatında düşüşler neticesinde, dış ticaretin ekonomik büyümeye olumlu katkı vermesi bekleniyor. Dış ticaretin desteklediği ekonomik büyüme ile bir taraftan üretim artışının ve istihdamın sürdürülmesi sağlanırken, diğer taraftan iç talebin enflasyon üzerindeki etkisi zayıflıyor. Ticaret diplomasimizi güçlendirme, ihracatımızı artırma, rekabet gücümüzü yükseltme ve ülkemizi yatırımlar için cazibe merkezi haline getirme amacıyla çalışmalarımıza durmaksızın devam ediyoruz.”
