Dijitalde ‘bedava içerik’ dönemi bitiyor

Sosyal medya ve arama motoru şirketlerinin içerik kullanımıyla ilgili olarak hükümetler art arda yasaklayıcı kanunlar çıkarıyor.

Avustralya’nın ardından Kanada’da da Çevrimiçi Haberler Yasası kabul edildi. Meta, haber içeriklerini silerken, ücret ödemeyi reddeden Google, arama sonuçlarındaki haber bağlantılarını kaldırdı. 

HABER: FATMA GENÇ

Geçtiğimiz yıllarda Avustralya’nın, sosyal medya ve arama motoru şirketlerinin kullandığı içerikler için çıkardığı yasadan Kanada da ilham aldı. Avrupa Birliği, Meta şirketine Kişisel Verileri Koruma Kanunu (KVKK) ve vergi ihlalinden dolayı 1.3 milyar dolar para cezası verdi. Bunun üzerine Kanada da, “Çevrimiçi Haberler Yasası” tasarısı 22 Haziran’da onaylandı. Facebook ve Instagram’ın içinde bulunduğu Meta’nın yanı sıra Google gibi sosyal platformlar Kanada basını tarafından hazırlanan haber içeriklerini serbestçe kullanamayacaklar. Kanada hükümetinden gelen açıklayıcı bir notta ise “Tasarı, haber şirketlerinin haber içerikleri, baskın dijital haber araçları tarafından kullanıma sunulduğunda ve ekonomik kazanç sağladığında adil tazminat almalarını desteklemeyi amaçlayan yeni bir pazarlık çerçevesi getiriyor” deniyor.

META ÇEKİLİYOR

Meta, yasaya tepki olarak, platformlarından haber içeriklerini engelledi. Meta’nın Kanada’daki Kamu Politikası Başkanı Rachel Curran ise konuyla ilgili olarak medya endüstrisine sağladıkları katkıyı hükümetin de fark etmesini istedi. Curran yaptığı açıklamada “Platformlarımızda haber içeriklerini yayınlamayı kalıcı olarak sona erdirdik. Kanada hükümetinin, özgür ve açık internet ilkelerini destekleyen politikaları değerlendireceğini umut ediyoruz” dedi.

GOOGLE’IN TEPKİSİ

Bill C-18 kodlu yasa, sosyal medya platformlarının ve arama motorlarının, Kanada haber yayınlarına bağlantı göstermek için ödeme yapmasını şart koşuyor. Google ise bu şarta uymayı reddediyor. Düzenlemeye tepki gösteren Google Küresel İlişkiler Başkanı Kent Walker, Kanada haberlerine yönlendiren bağlantıları kaldıracaklarını duyurdu. Google Blog üzerinden bir yılı aşkın süredir mevzuatta makul ve dengeli değişiklikler yapılmasını savunduklarını ve Bill C-18’deki değişiklik önerilerinin kabul edilmediğini söyleyen Walker şöyle konuştu: “Bu diğer herkesin ücretsiz bir şekilde yaptığı bir şey. Bağlantılara fiyat belirlemek benzeri görülmemiş bir karar, web ve arama motorlarının çalışma şeklini bozar. Bu yasa, Kanadalıların çevrimiçi haber bulmasını zorlaştırır. Gazetecilerin hedef kitlelerine ulaşmasını da güçleştirir. Ayrıca bu uygulamanın, Kanadalı yayıncılara yönelik kıymetli ücretsiz web trafiğini azaltacağından endişe duyuyoruz.”

KANADALILAR ENDİŞELİ

Kamu Politikası Forumu’nun 2017 raporuna göre, birçok Kanadalı haber medyası işletmesi küçülüyor veya tamamen kapanıyor. Rapora göre, Kanada gazetecilik işlerinin en az üçte biri 2010’dan beri ortadan kayboldu. Bu arada Angus Reid Enstitüsü’nün araştırmasına göre Kanadalıların yüzde 61’i, teknoloji şirketlerinin Kanada haber kuruluşlarına ücret ödemesi gerektiğini düşünüyor. Araştırmaya göre Kanadalıların yüzde 63’ü ise Meta ve Google gibi platformlarda, Kanada haberlerine erişim engeli gelmesinden dolayı endişe duyduklarını ifade etti.

HALK İKİYE BÖLÜNDÜ

Google’ın Kanada’da haber içeriklerinin engellenmesine tepki gösteren Kanada Ulaştırma Bakanı Pablo Rodriguez, “Büyük teknoloji, reklamlardan kazandıkları milyarca dolarlardan küçük bir pay ödemek yerine, Kanadalılardan gelen haberleri engellemek için platformlarını değiştirerek para harcamayı tercih ediyor. Kanadalılar zorbalığa maruz kalmayacak. Büyük teknoloji Kanada’dan büyük değil” dedi. Kanadalılar ise bu açıklamadan sonra ikiye ayrılmış durumda. Halkın bir kısmı bu yasayı desteklerken, bir kısmı da şirketlerin ödeme yapma zorunluluğuna sert tepki gösteriyor. 

STK’LAR VE DEVLET İŞBİRLİĞİ YAPMALI

Bilişim Medyası Derneği Başkanı Ali Yavuz Şahin, internet kullanım oranının artmasıyla birlikte, medya çalışanlarının yükünün arttığını ve düzgün haber yapabilmeleri için refah seviyesinin arttırılması gerektiğini söyledi. Şahin şunları kaydetti: “Google ve Meta dijital reklamcılık gelirinin yaklaşık yüzde 80’ine sahip. Durum böyle olunca medya kuruluşlarına düşen paylar azalıyor. Türkiye’de de medya kuruluşlarını koruyacak bir yasaya ihtiyaç var. Özellikle sektörel yayınların içinde bulunduğu zor durumdan kurtulması için bu tarz koruyucu önlemler alınması gerekiyor. Bu konuda vatandaşlarımıza doğru bilgi ulaştırmak için çabalayan medya kuruluşlarımızın emeğinin karşılığını alması önemli. Bunun için sivil toplum kuruluşlarının ve devletimizin bir araya gelip çalışmalar yapmaları lazım.”

PLATFORMLAR HABER AJANSLARINI KURABİLİR

Ekonomi Gazetecileri Derneği başkanı Recep Erçin, Google’ın dijital dünya üzerinde ciddi bir hakimiyetinin söz konusu olduğunu, telif meselesinde ciddi problemler yaşandığını söyledi. Erçin sözlerine şöyle devam etti: “Kopyala-yapıştır tarzı habercilik artmış vaziyette, konvansiyonel basın yayın organlarında üretilen haber içerikleri sosyal medya platformlarında kopyalanarak telifsiz bir şekilde paylaşılıyor. Bu durumdan dolayı kamuoyu tarafından haber olarak algılanabiliyor. Kanada hükümetinin almış olduğu bu karar, gazeteciler açısından kısıtlama teşkil etmez. Bilhassa konvansiyonel medyayı koruyan bir düzenlemedir. Geleneksel ve basın açısından faydalı. Bu konu, sosyal medya platformlarının kendi haber ajanslarını kurmalarına da sebebiyet verebilir.” Çevrimiçi Haberler Yasası’nın diğer ülkelere örnek olacağını savunan Erçin, “Büyük veri dünyasında yaşıyoruz. Büyük verinin toplanması ve işlenmesi ülkeler için petrol kadar değerlidir. Veriye sahip olanlar dijital dünyayı yönetebiliyolar. Öncelikle bu verinin kimin için olduğuna karar vermeliyiz. Avrupa Birliği’nde,  şahıslara ait olduğu savunulurken, ABD’de, verinin üretilen platformlara ait olduğu ifade ediliyor. Türkiye ise hem şahsi hem kamusal anlamda formül bulabilir” diye konuştu.  

21 Ağustos 2023 Pazartesi