Son yıllarda hızlanan kentsel dönüşüm, İstanbul’da işyerlerini de içine alarak sürüyor. Sanayi sitelerinden dükkanlara, ofislerden atölyelere ve büyük mağazalara kadar her ölçekten işyeri dönüşüm sürecine dahil oldu. İstanbul’un hemen her ilçesinde kentsel dönüşüm sürüyor. Ancak bu dönüşümün en yoğun olduğu ilçeler Bağcılar, Zeytinburnu, Kağıthane, Kadıköy ve Tuzla. Bunun yanı sıra Ataşehir, Esenler, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kartal, Maltepe, Üsküdar gibi ilçelerde de dönüşüm projeleri gündemde. Örneğin, Kadıköy’deki Fikirtepe projesi, 1.35 milyon metrekarelik alanda 35 bin yeni konutun yanı sıra 2 bin 500 ticari alanı da kapsıyor.
ATIL YERLER KULLANILIYOR
Avrupa Yakası’nda Bağcılar ve Zeytinburnu gibi ilçelerde eski fabrika, depo ve atölyelerin yer aldığı bölgeler, ofis veya konut projelerine dönüşüyor. Örneğin, Bağcılar’da Basın Ekspres Yolu çevresi, eski depolama ve küçük imalat alanları uygun yerlere taşınarak, bölge modern plaza ve otellere evrildi. Zeytinburnu Kazlıçeşme bölgesinde eskiden deri ve tekstil sektörüne ait binalar dönüşerek konut ve park projeleri gerçekleştirildi. Kağıthane’de Cendere Vadisi boyunca uzanan eski ve atıl sanayi tesisleri dönüştürülerek yerine yeni ofisler, AVM’ler ve konut siteleri inşa ediliyor. Bu süreçte bölgedeki oto tamircileri, atölyeler de yakındaki yeni yerleşim yerlerine geçmeye başladı. Anadolu Yakası’nda ise Kadıköy dışında Kartal ve Pendik’te eski fabrika arazileri ve sanayi siteleri dönüşüm kapsamında; Tuzla ilçesi ise şehir merkezinden taşınan tesisler için yeni adres oluyor.
TUZLA’DA TOPTAN GIDA MERKEZİ
Yarım asırdır Ataşehir’de faaliyet gösteren İçerenköy Meyve Sebze Hali, çevresinde yoğun konut bölgesi oluşmasının ardından alınan kararla Tuzla’ya taşınıyor. Bu kararla Ataşehir’de trafik ve çevre sorunu yaratan bir ticari alan şehir dışına alınırken, Tuzla’da modern bir toptan gıda merkezi kurulması planlanıyor. Öte yandan, geçtiğimiz yıllarda Yenikapı’da bulunan balık hali de Gürpınar’a taşınmıştı.
Kentsel Dönüşüm Daire Başkanlığı’nın verilerine göre, 2012’den bu yana İstanbul’da 923 bin bağımsız birimin (daire ve işyeri) dönüşümü tamamlandı.
ÖNCE KAROT SONRA BAŞVURU
Geçtiğimiz günlerde Silivri açıklarında gerçekleşen 6.2’lik depremin ardından kentsel dönüşüme talep daha da arttı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da Yarısı Bizden kampanyasını güncelleyerek; hibe, kredi ve tahliye destek miktarlarını artırdı. Kampanya ile hak sahiplerine bir konut için 875 bin TL’ye kadar hibe, 875 bin TL’ye kadar kredi, bir işyeri için 437 bin 500 TL’ye kadar hibe, 437 bin 500 TL’ye kadar kredi, diğer her bir konut için 1 milyon 750 bin TL’ye ve diğer her bir işyeri için 875 bin TL’ye kadar kredi verilebilecek. 125 bin TL de tahliye desteği ödenecek. Son verilere göre Yarısı Bizden kampanyasında İstanbul’da 22 bin 503 bağımsız birim dönüşüm için mali destek aldı ve inşaatlarına başladı. 41 bin bağımsız birimde ise süreç, proje ve uzlaşma aşamasında devam ediyor.
23 NİSAN DEPREMİNDEN ETKİLENENLER
Ayrıca 23 Nisan’da yaşanan depremde konutu veya işyeri zarar görenler, risk tespiti yapılmaksızın bu kampanyadan yararlanabilecek. Konu hakkında bilgi veren Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Kentsel Dönüşüm Başkanı Hakkı Alp, “Alan bazlı dönüşüm projeleri kapsamında 114 bin bağımsız birimin dönüşüm süreci devam ediyor. Buna ek olarak, 43 bin bağımsız birimin inşaatı İstanbul genelinde fiilen sürüyor. Böylece toplamda 157 bin bağımsız birimin inşaat faaliyetleri aktif olarak yürütülüyor” diye konuştu.
İLK DÖNÜŞEN GİRİŞ KATTAKİ DÜKKANLAR
Kentsel dönüşümün başlamasıyla birlikte öncelikli olarak dönüşümden etkilenen alanlar, binaların alt katlarında yer alan işyerleri oldu. Sağlamlaştırmanın yanı sıra modernizasyon çalışmaları kapsamında, yeni inşa edilen binalar artık yalnızca konut odaklı değil; aynı zamanda işyerlerinin ihtiyaçlarına uygun biçimde, otoparklı, geniş vitrinli, erişilebilir ve fonksiyonel şekilde tasarlanıyor. Yenilenen binalar, işletmelere hem fiziksel hem de ticari avantajlar sunuyor. Daha önce dar ve eski dükkanlarda faaliyet gösteren esnafın, artık daha modern, ferah ve çağdaş ticari alanlarda hizmet verme imkanı oluyor. Eskiden depo veya kullanılmayan dükkan olarak duran alanlar, dönüşümle birlikte yeni nesil kafe, tasarım atölyesi, butik mağaza veya teknoloji ofisleri gibi canlı merkezlere dönüşebiliyor. Bu da hem bölgedeki ekonomik hareketliliği artırıyor hem de yerel istihdama katkı sağlıyor.
KONUT DÖNÜŞÜMÜNDEN ÇOK FARKLI
Emlak Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, İstanbul’daki işyeri dönüşümünün sektöre ve şehir ekonomisine olumlu katkılar sunduğunu belirterek, süreci şöyle değerlendirdi: “Özellikle Yarısı Bizden kampanyası başlığında ve kentsel dönüşüm kapsamında baktığımızda aslında konutların altında kalan işyerlerinin daha yoğun bir şekilde dönüştüğünü söyleyebiliriz. Bunun dışında eski yapı stokuna sahip Unkapanı’ndaki İMÇ ya da Perpa gibi çok sayıda iş merkezinin yeniden yapılanmasına ve planlanmasına ihtiyaç var. TOKİ ve Emlak Konut tarafından belki de riskli alan bazında bazı düzenlemelerin yapılması, oradaki süreçleri çok daha sağlıklı ve verimli hale getirebilir. İşyerlerinin dönüşümü oldukça önemli ama çeşitli zorlukları var. Çünkü işyeri niteliğinde olan bir bina ya da altında işyeri olan bir yapı yapıldığında mevcut imar planına göre işyeri yapılamayabiliyor. Bu durum işyeri sahibi olarak orada faaliyet gösteren tacir ya da esnaf işletmeleri açısından da bir işyerinin kapanması demek.”
İSTANBUL’DA KENTSEL DÖNÜŞÜM ZİRVESİ
İstanbul’da yaşanan depremle birlikte kentsel dönüşüm konusu en önemli gündem maddelerinden biri oldu. Geçtiğimiz hafta İstanbul Valiliği’nde Kentsel Dönüşüm Zirvesi düzenlendi. Toplantıya, 39 ilçenin belediye başkanları davet edildi. Kentsel Dönüşüm Zirvesi’nde belediyelere ortak mücadele çağrısı yapıldı.
DESTEK NASIL UYGULANIYOR?
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Kentsel Dönüşüm Başkanı Hakkı Alp, İstanbul’da 208 bin bağımsız birimin dönüşümünün sürdüğünü söyleyerek, işyerleri açısından sağlanan destekler hakkında şu bilgiyi verdi:
* İşyerleri için hibe ve kredi miktarları 437 bin 500 TL, taşınma ve tahliye desteği 125 bin TL olarak güncellendi.
* Tüm ödemeler şeffaf biçimde yapılıyor, inşaat süreci ise şu şekilde taksitlendiriliyor: Anlaşma ve inşaat başlangıcında yüzde 30, kaba inşaatın tamamlanmasında yüzde 30, yapı kullanma izin belgesi aşamasında yüzde 30, inşaatın tamamlanmasıyla ise yüzde 10’luk kısım 4 taksitte ödeniyor.
* Kredilerin geri ödemesi, ruhsat alındıktan iki yıl sonra, yapı kullanma izin belgesinin alınmasıyla birlikte başlanıyor.
* İlk yıl faizsiz olan krediler, toplamda 10 yıl vade ile geri ödeniyor. Faiz oranı ise ikinci yıldan itibaren TÜFE’nin yarısı kadar uygulanıyor.
* Alan bazlı yani site benzeri dönüşümlerde TOKİ ve Emlak Konut GYO’nun da devreye girmesi bekleniyor.
