HABER: DR. AYÇA DOĞANER / ŞEYMA KOÇYİĞİT
Türkiye’yi derinden etkileyen 6 Şubat depreminin sancıları; ekonomide, sektörlerde ve firmalarda da yaşanıyor. Bölgede 13.5 milyon kişiyi etkileyen depremde maddi hasar yanında insani kayıplar da durum netleştikçe ağırlaşıyor. OSB’ler ve fabrikalar, konutlar kadar hasar görmese de insani kayıplar, bölgedeki ağırlıklı sektörleri ve üreticileri etkiliyor. Bölge ekonomisinin önde gelen sektörlerinden demir çelik de depremin etkilerini yaşıyor.
LOKOMOTİF SEKTÖRLERDEN
Türkiye ihracatının lokomotif sektörlerinden olan çelik sektöründe geçen yıl hem dünyada hem de Türkiye’de üretim geriledi. Dünya Çelik Derneği (World Steel Association) verilerine göre, ham çelik bazında 2022 yılı global üretim, bir önceki yıla oranla yüzde 4.2 düşüşle 1.87 milyar ton seviyesinde gerçekleşti. Dünyadaki üretimin azalışına paralel şekilde Türkiye’de de üretim düştü. Türkiye Çelik Üreticileri Derneği (TÇÜD) verilerine göre, 2021 yılında 40 milyon 360 bin 45 ton olan üretim, 2022 yılında 35 milyon tona geriledi.
Bu durum, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle piyasalarda yaşanan daralma ve enerji fiyatlarında gerçekleşen artışın etkisi olarak değerlendiriliyor.
ÜRETİMİN YÜZDE 32’Sİ
Deprem bölgesindeki illerin ihracatında çelik sektörü önemli bir yere sahip. Türkiye çelik üretiminin yüzde 32’sinin gerçekleştiği bölgedeki toplam 56 firma, Kahramanmaraş merkezli depremden etkilendi.
ÜRETİME GEÇİŞ
Türkiye’deki çelik üretiminin yaklaşık 13 milyon tonu, afetzede iller kapsamındaki 7 ildeki tesislerde gerçekleşiyor. Söz konusu tesislerde çalışanların depremden etkilenmeleri nedeniyle işe dönmeleri, tesislerde zarar olmasa bile normal düzene geçilmesi zaman alacak. Firmaların yakın zamanda tam kapasite ile üretime başlama ihtimali düşük. Burada en iyi ihtimalle ortalama 1 aylık üretim kaybı gerçekleşebilir. Deprem nedeniyle il değiştiren çalışanların üretim alanlarına geri dönmesi, bölgenin oturuma hazır hale getirilmesiyle ilgili yapılacak çalışmaların süreciyle doğru orantılı.
* Bölgenin Türkiye çelik ihracatındaki payı 2021 yılında yüzde 15.18 iken, 2022 yılında yüzde 13.25’e geriledi.
* 2022 yılında çelik ihracatının yüzde 9.80’i Hatay’dan. Onu yüzde 1.32 ile Osmaniye izlerken, Gaziantep ise 2022 yılı ülke çelik ihracatının yüzde 1.30’unu karşılıyor. Dördüncü sırada yer alan Adana’nın 2022 yılında toplam çelik ihracatındaki payı yüzde 0.72.
* Bölgedeki diğer iller sırasıyla Diyarbakır binde 5, Şanlıurfa binde 2, Kahramanmaraş yüzde binde 0.9, Malatya binde 0.7, Adıyaman ve Kilis ise binde 0.2 oranında toplam çelik ihracatına katkı sağlıyor.
* Bu kapsamda ülkemiz 2022 yılı çelik ihracatının yüzde 13.25’ini yüklenen afetzede bölgemizin yaralarını sarıp üretim çarklarını tekrar döndürmesi önem taşıyor.
* Bölgenin en önemli demir çelik üreticilerinden olan İSDEMİR, deprem sebebiyle oluşan hasara ilişkin mali boyutun tespiti için çalışmalara devam ettiğini açıkladı. Çalışmalar tamamlandıktan sonra kademeli ve kontrollü şekilde üretime yeniden başlanacağı da yapılan açıklamalar arasında.
İHRACAT DÜŞEBİLİR
Çelik sektörüyle ilgili olarak iç ve dış piyasalarda gerçekleşen olumsuzlukların 2023 yılında sona ermesi ve çelik üretiminin 40 milyon ton, tüketiminin ise 35 milyon ton seviyelerine ulaşması bekleniyordu. Ancak yaşanan asrın afeti sonrasında çelik sektöründe de belirsizlikler sürüyor.Depremzede illerimizdeki konutların yeniden inşa edilmesi amacıyla çelik sektöründe önceliğin iç piyasaya verilmesi gündemde. Konu ile ilgili TÇÜD’ün deprem bölgesinde yıkılan binaların yenilenmesi için ihtiyaç duyulan yaklaşık 4 milyon ton inşaat demirinin 3-4 ay içerisinde yurt içinde tedarik edilmesi ve inşaat demiri fiyatlarının döviz cinsinden sabitlenmesine dair görüşleri bulunuyor. Bölgedeki 56 firmanın faaliyetlerinin aksaması ve iç piyasada oluşacak ihtiyaç nedeniyle ihracatta daralma öngörülüyor.
