Bu kapsamda Çin’in kamu enerji şirketi CNPC, doğalgaz tankerlerinin sayısını 2030 yılına kadar dört katına çıkaracak. Küresel LNG arzında artış beklentisinin kararda etkili olduğu belirtiliyor.
ŞEREF KILIÇLI
Doğalgaz piyasalarında, üretici ve tüketici ülkelerin yatırım planlamalarının önümüzdeki dönemde de belirleyici unsurlar arasında yer almaya devam etmesi bekleniyor. Bu konuda önemli bir gelişme daha yaşandı. Çin’in en büyük doğalgaz tedarikçisi olan devlete ait China National Petroleum Corporation (CNPC), küresel bir doğalgaz tüccarı olarak rolünü artırmaya çalışırken yakıtı taşımak için daha fazla gemi inşa etme kararı aldı. CNPC Genel Müdür Yardımcısı Wang Haiyan, LNG gemilerinin sayısını 2030 yılına kadar yaklaşık dört katına çıkarmayı planladıklarını açıkladı. Arzın artık bir sorun olmadığını belirten Wang, “2026’dan itibaren daha fazla küresel gaz projesi devreye girdikçe daha da az sorun olacak” dedi.
KÜRESEL İTHALAT
Uluslararası enerji kuruluşlarının verilerine göre, LNG piyasasında küresel ithalat, 2023 yılında tarihin en yüksek seviyesine ulaştı. Buna göre LNG ithalatı, geçen yıl 2022’ye göre yüzde 3.4 artışla 409.3 milyon ton olarak kayıtlara geçti. Küresel piyasalarda en çok LNG ithal eden ülke ise 70.5 milyon tonla Çin oldu. Çin’i 66.1 milyon tonla Japonya ve 44.2 milyon tonla Güney Kore izledi. Asya piyasasının LNG ithalatı 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 3 artışla 261.6 milyon tona ulaştı. Küresel LNG ithalatındaki yükselişin Asya’da Çin’in talebinin yıllık bazda 2022’ye göre yüzde 13’ten fazla artmasından kaynaklandığı belirtiliyor. Bu artış, Çin’in Japonya’yı geride bırakarak küresel LNG piyasasının yeniden en büyük pazarı olmasını sağladı. Genel olarak bakıldığında Asya pazarı toplam küresel talepteki yüzde 64’lük pay ile LNG sevkiyatlarının ana güzergahı olurken, bunu yüzde 31 ile Avrupa, yüzde 5 ile de diğer pazarlar takip etti.
AVRUPA’NIN İTHALATI
Türkiye ve İngiltere’nin dahil edildiği tabloda Avrupa’nın LNG ithalatı ise geçen yıl 2022’ye göre yüzde 0.07 azalarak 126 milyon ton olarak gerçekleşti. Ancak Türkiye ve İngiltere dışarıda bırakıldığında AB’nin geçen yılki LNG ithalatı bir önceki yıla göre yüzde 4.9 artarak 100.3 milyon ton oldu. Almanya’nın doğalgaz ihtiyacını karşılamak için yeni LNG pazarına yönelmesinin de AB’nin toplam LNG ithalatını artırdığı belirtiliyor. Avrupa’da en çok LNG ithal eden ülkeler de 21 milyon tonla Fransa, 17.2 milyon tonla İspanya ve 15.7 milyon tonla Hollanda olarak kayıtlara geçti. Avrupa’nın LNG ithalat portföyünün yüzde 48’ini 60 milyon tonla ABD LNG’si oluşturdu. Bu ülkeyi yüzde 13’lük payla Rusya, yüzde 12 ile Katar, yüzde 8 ile Cezayir takip etti. Kuzey ve Güney Amerika’nın LNG ithalatı ise yüzde 8.3 artışla 13 milyon tona çıkarken, Ortadoğu’nun ithalatı yüzde 8 düşüşle 6.6 milyon ton olarak gerçekleşti. Türkiye’nin LNG ithalatı ise geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 7.7 azalarak 10.5 milyon ton oldu.
ÜRETİM ARTACAK
Doğalgaz piyasalarında önümüzdeki dönemde beklenen LNG üretim artışı hakkında Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, şu açıklamalarda bulunmuştu:
“2025 yılı itibarıyla 4-5 yıl içinde gaz piyasalarına şimdiye kadar görülmemiş yeni LNG üretimi gelecek. Birçok ülkede, özellikle ABD ve Katar’da biten LNG tesisleri, piyasalara ciddi anlamda gaz getirecek. Son 30 yılda inşa edilenlerin yüzde 50’si kadarı bu dönemde ilave edilecek. Gaz piyasalarında şu an satıcı ülkelerin eli güçlü konumda, alıcılar daha az güçlü durumda. Bu tamamen yer değiştirecek. Alıcıların elleri güçlenecek. Çünkü piyasalarda çok ciddi anlamda gaz olacak. Bu da hem ekonomik hem de jeopolitik olarak bazı dengelerin yeniden tanımlanmasına neden olabilir.”
Birol, son 10 yılda dünya petrol talebindeki artışın üçte ikisinin, doğalgaz talebindeki büyümenin de üçte birinin tek başına Çin’den geldiği değerlendirmesini de yapmıştı.
İHRACATTAKİ BİRİNCİLİK ABD’YE GEÇTİ
Uluslararası Doğalgaz Bilgi Merkezi’nin (CEDIGAZ) verilerine göre, küresel LNG arzı 2023 yılında önceki yıla göre yüzde 2 artışla 395 milyon tona ulaştı. ABD, 2015’te hiç yer almadığı küresel LNG piyasasında 2016’da yüzde 1, 2017’de yüzde 5, 2018’de yüzde 7, 2019’da yüzde 10, 2020’de yüzde 13, 2021’de yüzde 18 ve 2022’de yüzde 20 paya sahip oldu. Geçen yılsonu itibarıyla ise ABD, küresel LNG ihracatındaki yüzde 21’lik payla lider ülke konumuna yükseldi. ABD, 2023’te küresel piyasalara 84.3 milyon ton LNG ihraç etti. ABD’yi 78.9 milyon tonla Avustralya ve 78.5 milyon tonla Katar izledi. CEDIGAZ verilerine göre ABD, sadece 2023’te değil, son 5 yılda da küresel LNG arzının arkasındaki tek büyük itici güç oldu. Öte yandan, ABD dışındaki bölgelerden gelen toplam arzın 2019’dan 2023’e kadar durağan kaldığı gözlendi. Geçen yıl ABD LNG’sinin en çok gittiği bölge, Ukrayna savaşı sebebiyle Rusya’dan aldığı doğalgazı azaltan Avrupa oldu. Rus gazına ‘ambargo’ uygulayan ve her fırsatta bu ülkeden doğalgaz alımına karşı çıkan bölge ülkeleri çareyi ABD LNG’sinde buldu. ABD’nin ihraç ettiği LNG’nin yüzde 67’si Avrupa’ya satıldı. Söz konusu ithalatta Asya’nın payı yüzde 25, Güney ve Orta Amerika’nın yüzde 7, diğer ülkelerin payı yüzde 1 olarak kayıtlara geçti.
