Bu şehirde kuşların bile evi var

HABER: SÜMEYRA YARIŞTOPAL

Türk kültüründe en önemli yere sahip hayvan şüphesiz kuşlar. Öyle ki pislemesi bile uğur sayılan kuşlar bir zamanlar evlerin, hanların, hamamların ve camilerin doğal sakini olarak görülüyor, onlara da ev yapılıyordu. İstanbul’da bugün hâlâ pek çok tarihi binanın cephesinde görülebilen kuş evleri, Türk halkının doğaya ve canlıya duyduğu derin sevginin bir göstergesi. Bugün İstanbul halkı yeni mimari anlayışa göre küçük yapılan evlerde yaşıyor. Ancak bundan 100 yıl öncesine değin, mimari yapılar, kuşlar da düşünülerek tasarlanıyordu. Yapılan pek çok binada mutlaka kuş evlerine yer veriliyordu. Bunların bir kısmı oyuklar biçiminde olurken, bir kısmı da yapının birebir küçültülmüş versiyonunu yansıtıyordu. İstanbul’daki en erken kuş evi ise Kanuni Sultan Süleyman döneminde inşa edilen Büyükçekmece Köprüsü’nde bulunuyor.

HER KUŞ MANALI

İslam dininde de kuşlar ayrı bir öneme sahip bulunuyor. Nuh Tufanı’nın sona ermesinin müjdecisi, ‘ağzında zeytin dalı tutan güvercin’ olarak kabul edilir. Türkler için ayrıca her bir kuşun manası da vardı. Leylek uğurlu sayılırdı, sıcak memleketlerden geldiği için kendisine hacılık vasfı yüklenmişti. Kumru ve güvercinleri kafeste beslemek günah sayılırdı. Kumrular sevdalıları korur, kırlangıçlar yuva yaptıkları evleri yangından muhafaza eder, deniz kırlangıçları müminlerin ruhunu cennete götürür inancı hâkimdi.

SARAYIN KUŞLARI

Osmanlı medeniyetinde kuşlar o kadar önemli sayılıyordu ki, son dönem Osmanlı’sının en önemli mimari yapısı Dolmabahçe Sarayı’nda bir kuş hastanesi bulunuyordu. Ayrıca Sultan Abdülmecid tarafından 1865’te sarayın bahçesine yaptırılan kuşluk, hâlâ varlığını sürdürüyor. Yine o yıllarda bu kuşlukta ölen kuşlar sarayın bahçesine gömülüyordu.

11 KUŞ EVİ VAR

Kuş evi kültürünün dünyada çok nadir örneği bulunuyor. Hindistan’da birkaç noktada bulunan kuş evleri, bazı Batı ülkelerinde ise kuşları avlamak için inşa edilmiş. Türk kültüründe de sadece onların barınması için düşünülerek saray denecek ihtişamda hazırlanmış. Bu toprakların ayrılmaz bir parçası olarak düşünülen kuş evleri, İstanbul’daki pek çok kilise ve sinagogun dış cephesini de süslüyor. En güzel kuş evi örneklerine ise Üsküdar’daki Ayazma Camisi’nde rastlanıyor. Cami tam 11 kuş evine ev sahipliği yapıyor.

GÜNEŞLİ CEPHE

Kuşların rahat etmesi için her türlü detayın düşünüldüğü evlerde giriş kapısı ve pencereler bulunuyor. Bazıları çok katlı inşa edilen evler, özellikle yapının kuzey olmayan ve güneş gören cephesine yapılıyordu.

Her kuşun farklı bir anlamının olduğu Türk kültüründe, kuşlar için yaşama alanları da pek çok binaya yerleştirilmişti. Bu küçük evlerin özellikle sert kuzey rüzgârlarına hedef olmayan yerlere yapılmasına özen gösteriliyordu.

05 Ocak 2016 Salı

Etiketler : Gündem