Böbrek ameliyatını yapan ilk hekim

HABER: SÜMEYRA YARIŞ TOPAL

Henüz 10. asrın ortalarında yaşayan bir İslam âlimi Halef İbn Abbas ez-Zehravi. Endülüs Emevi Devleti’nin yükselme dönemi tabiplerinden olan ez-Zehravi, öylesine başarılı bir tıp âlimiydi ki, henüz tıp bilim teknolojisinin yeterince gelişmediği bir dönemde, damarı damara dikerek kanamayı durdurmuştu. Ancak ne yazık ki batı dünyası bu buluşu kendisinden 6 asır sonra gelen ünlü Fransız tabip Ambroise Pare’ye atfedecek ve herkes bu yöntemi bir Fransız hekimin keşfi zannedecekti.

GENÇ SARAY DOKTORU

Batı dünyasında Albulcasis olarak da bilinen ez-Zehravi, o çağda dünyanın bilim merkezi olarak kabul edilen Kurtuba’da tıp eğitimi almıştı. Üstün yetenekleri saray tarafından keşfedilen ez-Zehravi, bir süre sonra çok genç denebilecek bir yaşta Halife II. el-Hakem döneminde saray doktorluğuna terfi etti. Çalışmaları saray tarafından da desteklenince kendi alanında zirveye ulaşan ez-Zehravi, yaptığı çalışmalarla devrinin en ünlü cerrahı olarak isim yapmayı başarmıştı.

Ez-Zehravi’yi asırlar boyunca unutturmayan en önemli çabası, ameliyat tarihinde bıraktığı derin izlerdi. Tarihte kendine özgü bir yer edinen bu bilim adamı, yaşadığı dönemde yapılması imkânsız gibi görünen cerrahi müdahalelerde bulunmuştu. Öyle ki, asırlar önce ameliyatlarda kanın akmasını önlemek için damar dikimi ile damarları birbirine birleştirmeyi, böylece bu usûlle kanamayı önlemeyi bulmuştu. Ez-Zehravi aynı zamanda böbrek ameliyatını da yapan ilk hekimdi. Diğer bir önemli buluşu da ameliyat ipi olarak kedi bağırsağını kullanmasıydı. Yüzyıllar önce bir İslam âlimi tarafından bulunan bu yöntem günümüzde de hekimler tarafından yaygın olarak kullanılmaya devam ediyor.

ESTETİK CERRAHİ

Ez-Zehravi’nin tıp tarihinde gerçekleştirdiği ilkler sadece bununla da sınırlı değildi. Ünlü âlim ameliyat sonrası dikiş izlerini en aza indirmek için de çalışmıştı. Ez-Zehravi’nin bu çalışmaları günümüz estetik cerrahisine de ışık tutuyor. Bu nedenle tıp tarihinde ilk estetik ameliyatı yapan doktor olarak kabul ediliyor.

ESERLERİ ASIRLARCA OKUTULDU

Meşhur İslam âliminin aynı zamanda 50 yılda yazılan ve asırlarca tıp dünyasında okutulan Kitabu’t-Tasrif Limen Aceze Ani’t-Te’lifadlı bir tıp ansiklopedisi de bulunuyordu. 30 makale, bin 500 sayfa, 200 şekilden müteşekkil olan eser iki ciltti. Asırlarca batı dünyasında tıp biliminin en önemli kaynaklarından biri olarak okutulan bu eserin en önemli özelliği, kendi geliştirdiği tıp aletlerini ve bunların kullanım biçimlerini de ayrı ayrı anlatmasıydı. Bu eser zengin muhtevasıyla yüzyıllar boyunca tüm dünyada bir başvuru kaynağı olmuştu ve yerine yenisi gelmeyerek bir baş eser olarak kabul edilmişti.

10 ASIR KULLANILDI

Ez-Zehravi’nin ortopedi alanında yaptığı başarılı çalışmalar vardı. Ünlü İslam alimi dünyanın ilk ortopedi cerrahı olarak da kabul edilir. Onun 10. asırda yaptığı çalışmalar 20. asra kadar kullanılmıştı. Çıkan omuzu yerine yerleştirme tekniğini de o bulmuştu ve günümüzde hâlâ bu teknik uygulanıyor. Omurilikte meydana gelen zedelenmelerle ilgili tedavi yöntemlerini de ilk o bulmuştu. Zehravi’nin diş cerrahisi, doğum, eczacılık ve tıp aletleri alanında yaptığı çalışmalar da yüzyıllar boyunca dünya genelinde referans olarak kullanılmaya devam etti.

11 Nisan 2016 Pazartesi

Etiketler : Gündem