HABER: ADEM ORHUN
Temel gıda ürünlerinde tedarik güvenliğini ve fiyat istikrarını korumak için zaman zaman dış ticarete müdahale şeklinde düzenlemeler yapılıyor. Bu düzenlemeler ihtiyaca göre bazen söz konusu ürünün ithalatının kolaylaştırılması, bazen de ihracatının kısıtlanması şeklinde uygulanıyor. Bunlardan bazıları şöyle oldu:
*Geçen yıl üretilen mercimek yüzde 11.1 artmasına rağmen, talep, arzdan daha fazla olduğu için ithalat yapılmıştı. Bu yıl da benzeri bir adım atıldı. 13 Şubat’ta 2024’te yayınlanan İthalat Rejimi Kararında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Karar’a göre yeşil mercimek ithalatında gümrük vergisi 30 Haziran’a kadar sıfırlandı. Bu arada ihracatı kayda bağlı mallar listesinde olan yeşil mercimek ihracatına da kısıtlama getirildi.
*3 Ocak 2024’te de birçok temel gıda ürününün ithalatında sıfır gümrük vergisi oranı uygulaması bir yıl uzatıldı. İlgili listede et ve süt ürünlerinden bitkisel yağlara, muzdan hurmaya onlarca ürün yer aldı.
*Bazı hububat ürünlerinin ithalatında uygulanan gümrük vergisi 1 Mayıs 2023’ten itibaren yüzde 130’a çıkarılmıştı. Bu adım, arz sıkıntısı olmayan ürünlerde fiyat seviyesinin çiftçi yararına korunması ve tarlaların boş kalmaması için atıldı.
*2023 yılı sonunda zeytin veriminin çok düşük olacağı tahmin edildiği için temmuz ayında alınan kararla zeytinyağının ihracatı kısıtlandı. Dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında kg başına 20 cent destekleme ve fiyat istikrar fonu kesintisi yapılacağı ilan edildi.
*Ekim ayında da badem ve ceviz ithalatında gümrük vergisi oranı yüzde 2-4’ten yüzde 15’e çıkarılırken, ton başına 416-1099 dolar arasında değişen tutarlarda ek mali yükümlülük getirildi.
*Kararlar arasında hayvansal üretimi destekleyecek uygulamalar da yer aldı. Yem sanayisinde kullanılacak kamış melasının vergisi yüzde 10 yerine yüzde sıfır olacağı açıklandı.
*Kuru soğanda mevsimsel etkiler sebebiyle yaşanan fiyat dalgalanmasının önlenmesi için geçtiğimiz yıl mart ayında bu ürünün ihracatı geçici olarak kısıtlanmıştı. Benzeri bir uygulamanın bu yıl da yapılması ihtimal dahilinde görülüyor.
*Gıdada, dönemsel rutin gelişmelerin dışında bölgesel çatışmalar ve küresel problemler sebebiyle de tedbirler alınıyor. Önceki Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle ayçiçek yağı ihracatı yasaklanmıştı. İç piyasada ürün arzının ve fiyat dengesinin bozulmaması için benzeri uygulamalar devam ediliyor.
