AYŞE BAŞAK
İnsanlığın gezegenimizde en yoğun kullandığı malzemelerden biri plastik poşet. Medeniyetimiz, her yıl ortalama 5 milyar plastik poşete ihtiyaç duyuyor, kullanıyor. Bu rakam gezegendeki tüm plastik kullanımının beşte birini oluşturuyor. Son yıllarda ivme kazanan poşetsiz alışveriş kampanyaları, bez ve kağıt alternatiflerin öne çıkarılmasına yönelik çalışmalar, henüz bu rakamları etkiler seviyede değil. Üstelik plastik poşetlere alternatif olarak sunulan kağıt poşetler yüksek maliyetli, dayanıksız ve sanıldığı kadar doğa dostu değil.
GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR
Penn State Üniversitesi araştırmacıları, bir süredir plastik poşet kullanımımızı azaltacak, gezegeni kirlenmekten kurtaracak bir çözüm arıyordu. Kağıt poşetlerin beklenen performansı göstermemesi ve plastiğe güçlü bir alternatif olamaması, onları yeni bir tür kağıt icat etmeye yöneltmişti. Bu duruma çözüm olabilecek yeni araştırmalarının sonuçlarını geçtiğimiz hafta kamuoyu ile paylaştılar. Araştırma sonuçları, dünya için umut verici bulundu: Penn State Üniversitesi araştırmacıları, karmaşık kimyasal müdahalelere minimum ihtiyaç duyulan ucuz, suya dayanıklı, taşıma kapasitesi yüksek ve geri dönüşebilen bir kağıt türü geliştirdiler.
PLASTİK POŞET İSRAFINA SON
Araştırmanın başındaki isim olan Jaya Tripathi, aslında yola farklı bir niyetle çıktığını gizlemiyor. Tripathi, “Başka bir şey araştırıyor, kavurmanın bio-yakıt substratı olarak kullanılmak üzere glikoz verimi için selülozu nasıl etkilediğini inceliyordum. Fakat selülozu kavurur kavurmaz kağıdın mukavemetinin arttığını fark ettim. Bu sonuç, uygulamanın tamamen farklı bir uygulama alanı olan paketleme için iyi olacağını düşünmeme neden oldu” diyor. Tripathi, daha güçlü, yeniden kullanılabilir kağıt alışveriş poşetlerine geçerek plastik poşet israfının çoğunun ortadan kaldırılabileceğini belirterek, “Bu araştırmada gösterdiğimiz gibi bir teknolojinin etkileri -eğer mükemmelleştirilebilirse- yıpranmış torbaları bio-yakıt üretimi için bir substrat olarak kullanmak da dahil olmak üzere çok verimli olabilir” diyor.
Dizel motordan 5 kat daha fazla güç üretiyor
X motor denilen teknolojinin geliştiricisi ve üreticisi LiquidPiston şirketi, ismini Felix Wankel’den (1902-1988) alan Wankel döner motorlarının verimlilik, yağlama ve yakıt türü sorunlarını çözdüğünü duyurdu. Bu süper şarjlı, sıvı soğutmalı iki zamanlı motor, eşdeğer boyutta ve ağırlıkta bir dizel motordan 5 kat daha fazla güç ve 3 kat daha fazla tork üretiyor. Wankel motorları, Felix Wankel tarafından geliştirildiği dönemde eksantrik bulunmuş ve sonrasında geliştirilmeyip rafa kaldırılmıştı. Askeri, ticari ve havacılık uygulamalarını hedefleyen Wankel prensipleri ile geliştirilmiş XTS-210 isimli yeni motor, bir basketbol topu büyüklüğünde. 19 kg ağırlığında ve sadece 210 cc yer kaplıyor. Dizel ve jet yakıtı dahil olmak üzere birden fazla yakıtla çalışabiliyor.
YÜKSEK VERİMLİLİK
Şirketin CEO’su Alec Shkolnik, “Çalışmalarımızın sonucunda eski döner motorun yanma ve yağlama ile ilgili ana zorluklarını temel alarak çözdük. Bu yağlama zorlukları, hem dayanıklılık hem de emisyon sorunlarına neden oluyordu.
Söz konusu bileşenleri sabit hale getirerek çok daha yüksek verimlilik elde edebildik” diyor.
İLK PROTOTİP 2024’TE
LiquidPiston, X motor teknolojisi üzerinde yaklaşık 20 yıldır çalışıyordu. Şirket, XTS-210’u 9 milyon dolar tutarındaki bir ABD ordusu ihalesinin ardından ticarileştirmek için harekete geçti. Yeni motorun ilk prototipinin 2024’te teslim edilmesi bekleniyor. Yeni motorların insansız hava araçlarında da kullanılması düşünülüyor. Shkolnik bir basın açıklamasında, “Bugün 25 beygir gücü motor sınıfında, boyut ve ağırlık parametrelerinin çok önemli ve kritik olduğu havacılık ve mobil askeri uygulamalar için uygun böyle bir dizel motor yok” dedi. Elektrifikasyon dönemi büyük bir gündem olmuşken, yeni bir içten yanmalı motor konsepti üzerinde çalışmak her ne kadar riskli görünse de yakın gelecekte özellikle havacılık sektörünün tamamen elektrikli olmayacağı göz önüne alındığında çalışma çok değerli.
