Ahiliği de oluşturan 100 temel kavram

HABER: DİLŞAH KEFLİOĞLU

İstanbul Ticaret Odası (İTO), ekonomi-girişimcilik tarihinin anlaşılmasını sağlayan, geleceğe ışık tutan yayınlarına devam ediyor. Prof. Dr. Murat Serdar editörlüğünde hazırlanan İktisadi Hayat isimli eserle, 100 temel kavram ile ticari hayatımızın temelini oluşturan ana kavramlar açıklanıyor. Kitabın editörü Prof. Dr. Murat Serdar, “Bu kavramları seçerken kriteriniz ne oldu? Neden bu kavramları tercih ettiniz?” sorumuzu şöyle cevapladı: “Türk-İslam geleneğinde iktisadi hayat ile ilgili yüzlerce kurum ve binlerce terim olduğu söylenebilir. Biz ‘İktisadi Hayat’ isimli çalışmamızda bunlardan bazılarını ele aldık. Kitapta yer alan terimleri kabaca üç kategoriden seçtik. Bunlar; kurumlar ile ilgili olan, kavramlar ile ilgili olan ve ahlak ile ilgili olan terimler... Bu kategorilerden de güncel hayatta devamı ve benzerliği olan terimlere, gelenek ve kültürümüzün ayrılmaz değerleri olmuş olan kavramları ifade eden terimlere, yine dini yönden bir yükümlülük olarak yaşatmaya devam ettiğimiz değerleri isimlendiren terimlere örnek olmaları açısından bazılarını seçerek ne anlama geldiklerini kısaca açıklamaya çalıştık.”

İNSAN-I KÂMİL HEDEFİ

Prof. Dr. Murat Serdar, kitapta ele alınan kavramların Ahilik kültürü ile ilgisini–ilişkisini ise şöyle açıkladı: “Bilindiği gibi Anadolu’daki uygulamasıyla Ahilik, sadece bir mesleki organizasyon olmayıp, aynı zamanda meslekten dine, ahlâktan geleneğe, mensuplarına çıraklıktan başlayarak eğitim veren, bireylerini hem iyi birer esnaf hem de insan-ı kâmil vizyon ve misyonuna sahip ahlâklı Müslüman fertler yapmayı hedefleyen dini-sufi bir yapıdır. Anadolu Selçuklularından itibaren Anadolu’da kasabalara kadar teşkilatlanmış bu yapı, ilke ve değerlerini topluma yerleştirmeye muvaffak olmuş, hem siyasi anlamda hem de sivil toplum hayatında önemli bir kurum olmuştur. Temellerini İslam inanç ve ahlâkı üzerine kuran Ahiliğin birçok değeri toplumda yerleşmiş ve gelenek haline gelmiştir. Toplum hayatının ayrılmaz ve en önemli cüzlerinden biri de iktisadi hayattır. İslam dininin meşru gördüğü sınırlar içerisinde sadece fıkhın kurallarına uymak şeklinde olmayıp daha ilerisine giden ahlâk ve hal olarak İslami değerleri yaşamayı hedefine koyan Ahilik, iktisadi hayatı bu ereklere göre kurgulamış ve başta kendi mensupları olmak üzere bütün bir topluma ahlâk esaslı bir sistem önermiştir. Aslında günümüzde de böyle bir projeye şiddetle ihtiyacımızın olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü günümüzde ticarette, üretimde, tüketimde yaşanan her türlü ve her şekilde daha çok kazanmak, daha çok üretmek, daha çok tüketmek, maksada ulaşmak için her yolu mubah görmek gibi şikayetçi olduğumuz olumsuzluklar ancak Ahilik’te olduğu gibi insan eğitimi ve ahlâk esaslı bir projeyle giderilebilir.”

ERDEMLİ YAPI

Peki, bu 100 temel kavram üzerine inşa edilecek bir iktisadi yapı nasıl olurdu? Prof. Serdar, bu soruyu da şöyle cevapladı: “Bu kavramlar üzerine inşa edilen bir iktisadi hayat, şüphesiz daha bize ait, İslami ve insani yönleri öne çıkan daha maneviyatlı ve ahlâklı bir hayat olurdu. Şöyle ki, bu kitapta bazı örnekleriyle dikkat çekilen hayat; din, hukuk, örf, kültür ve ahlâk gibi kurumların birlikteliği ve uyumuyla tesis edilmeye çalışılan, iktisadi hayatın da içinde yer aldığı genel toplumsal hayatla ilgilidir. Başka bir deyişle iktisadi hayat, genel toplum hayatından ayrı değildir ve olamaz. Bu, şu anlama geliyor: Genel toplum hayatında erdemli bir yaşamın olması, iktisat ile ilgili alanda da erdemli bir yaşamın gerçekleşmesini sağlayacaktır. Eğer toplumun genel yaşantısında ahlâki erdemlerden uzaklaşma söz konusuysa, sadece iktisadi hayatla ilgili erdemli bir sistem ortaya konulsa bile yürümeyeceği aşikardır. O yüzden meseleyi sadece iktisadi hayat özelinde düşünmemek, konuyu sosyal hayatın bir parçası olarak değerlendirmek doğru olur kanaatindeyim.”

MORAL DEĞERLER İLE YAKINDAN İLGİLİ

Prof. Dr. Murat Serdar editörlüğünde hazırlanan ve İstanbul Ticaret Odası tarafından yayınlanan İktisadi Hayat isimli eser, 100 temel kavram ile ticari hayatımızın temellerini açıklıyor. Çalışmada yer alan bazı terimler, Ahilik kültürünün özellikle de moral değerleri ile yakından ilgili. Örneğin cömertlik, çalışanın hakkını gözetmek, dürüstlük, ekmek teknesi, helal kazanç, infak, kanaatkarlık, rızık, siftah, usta çırak ilişkisi gibi terimler, Ahilik kültürü ile doğrudan ilgili terimler. Yine doğrudan olmasa bile alım satım, ticari hayat ile ilgili terimlerin de Ahilik ile bir ilgisi kurulabiliyor. Çünkü Ahiler, ticari hayatın içinde olan kimselerdi. Yine zekât, sadaka-i cariye, vakıf gibi dini yönü bulunan terimler de İslami karakteri haiz olan Ahilik kültürü içinde önemli görülen yükümlülüklerle ilgili. Esere www.kitapistanbul.org.tr adresinden ulaşabilirsiniz.

17 Ocak 2022 Pazartesi

Etiketler : Gündem