Afrika bilgeliği Türkiye’de derleniyor

HABER: DİLŞAH KEFLİOĞLU

Türkiye’nin 2005’te ilan ettiği, ‘Afrika Yılı’ açılımı, gelinen noktada kültürel projelerle derinleşmeye devam ediyor. Geçen süre zarfında düzenlenen Afrika İş Zirveleri ve kadim kıtada gerçekleştirilen sosyal sorumluluk projeleriyle yazılan başarı hikayesi, kültür kitaplarıyla taçlanıyor. Afrika’daki sözlü halk kültürünün en önemli kaynaklarından biri olan atasözlerini kayıt altına almak üzere başlatılan ‘Afrika Atasözleri Seçkisi’nin ikinci ve üçüncü cildi için hazırlıklar sürüyor.

İLK CİLTTE 18 ÜLKE

‘Otuz Sekiz Dilde Afrika Atasözleri Seçkisi 1’ adıyla yayınlanan ilk cilt; Afrika kıtasının Kuzey, Batı, Orta, Doğu ve Güney Afrika olmak üzere beş farklı bölgesinden 18 ülkenin 38 ulusal dilinde bin 500’ün üzerinde atasözünü kapsıyor. ‘Afrika El Sanatları Pazarı ve Kültür Evi’ uluslararası projesinin bir ürünü olarak Cumhurbaşkanlığı himayesindeki seçki; Ankara’da bulunan Afrika Büyükelçi Eşleri Derneği (ASHOM), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yunus Emre Enstitüsü ile Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi (AHBV) ilgili bölümlerinin desteğiyle hazırlanmıştı.

54 ÜLKENİN TAMAMI

Seçkinin editörlüğünü yürüten Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Suna Timur Ağıldere, ikinci ve üçüncü cilt hazırlıklarının sürdüğünü kaydetti. Afrika ülkeleri büyükelçi eşleri ve üniversite doktorantları desteğiyle derlenen atasözlerinin Türkçe başta olmak üzere İngilizce ve Fransızca çevirileri ile okuyucuya sunulduğunu belirten Prof. Dr. Ağıldere, şöyle devam etti: “Seçkinin ikinci ve üçüncü cilterinin her birinde 18 Afrika ülkesinin ulusal ve yerel dillerindeki atasözlerinin yer alması için çalışmalarımıza başladık. Böylece 54 ülkenin tamamının atasözlerini içeren seçkilerimizde Afrika sözlü halk kültürünün ulusal dillerinde kayıt altına alınması hedefleniyor. ‘Afrika Atasözleri Seçkisi’nin ikinci ve üçüncü ciltlerinin de ilk ciltte olduğu gibi, yine Afrika Büyükelçilikleri ve Afrikalı lisansüstü öğrencilerimiz işbirliğiyle hazırlanarak, UNESCO 24 Ocak Dünya Afrika ve Afro-Kökenli Kültürü Günü’nde okurları ile buluşmasını ümit ediyoruz.”

YENİ PROJELER

Aynı zamanda AHBV Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü olan Prof. Dr. Suna Timur Ağıldere, Afrika dil ve kültürleri üzerine gündemleri hakkında da şu bilgileri verdi: “Merkezimiz, isminden da anlaşılacağı üzere, başta Afrika medeniyet ve kültürleri olmak üzere Akdeniz havzası medeniyetleri üzerine de Afrika ve Akdeniz ülkelerinin en önemli devlet üniversitelerinde konunun uzmanı meslektaşlarımızla birlikte bilimsel araştırma ve akademik yayınlar yapan bir araştırma merkezi. Sadece yazılı bilimsel yayınlar hazırlamıyoruz. Tunus ve Fas belgesellerimiz TRT’de birçok kez yayınlandı. Cezayir’i çekmek için gerekli tüm yasal izinleri almanın mutluluğunu yaşıyoruz.
Bununla birlikte, UNESCO tarafından dünyanın ilk üniversitesi olarak kabul edilen Fas’ın Fes şehrinde bulunan Karaviyyîn Üniversitesi (859) ve kurucusu Fatma el-Fihriyya’yı konu alan kitabımızı da mayıs ayında okurlarıyla buluşturacak olmanın heyecanını yaşıyoruz. Ayrıca, Afrika Birliği’nin resmi dillerinden olan ve başta Doğu Afrika ülkeleri olmak üzere Orta Afrika bölgesinde de yaklaşık 180 milyon kişi tarafından konuşulan Svahili dili öğretimi konusunda yoğun çalışmalarımız da var.”

TÜRK ATASÖZLERİYLE KARDEŞ SÖZLER

Mısır’da hüküm süren Tolunoğulları Devleti (868-905) başlangıç kabul edildiğinde, Türk kültürünün bin yılı aşkın bir süredir Afrika kıtası ile etkileşim halinde bulunduğuna işaret eden Prof. Dr. Suna Timur Ağıldere, “Dünyanın ikinci büyük kıtası Afrika’nın iki binin üzerinde dil ve kültürüne ait sayısız atasözleri, özellikle de Kuzey Afrika ile Doğu Afrika atasözleri ile Türk sözlü kültürü arasında yakınlık var” değerlendirmesini yaptı. Prof. Dr. Ağıldere, “Aynı sofrada yemek yiyenler birbirine ihanet etmezler” meşhur Etiyopya atasözü ile “Bir kahvenin kırk yıl hatırı vardır” kadim atasözümüz arasındaki benzerliği buna örnek gösterdi.

Kitaptan bazı kardeş atasözleri ise şöyle:

CEZAYİR: Köpek havladıysa ne ısırmış ne de yaralamıştır. (Türk atasözü: Havlayan it ısırmaz)
FAS: Gelecek erken uyananlarındır. (Türk atasözü: Erken kalkan yol alır)
GİNE: Fil kendi hortumunu taşımaktan yorulmaz. (Türk atasözü: Deveye hörgücü yük olmaz)
KAMERUN: İnsanın sözlerine değil, eylemlerine bakılır. (Türk atasözü: Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz)
KONGO: Öfke kötü bir düşmandır. (Türk atasözü: Öfkeyle kalkan zararla oturur)

ÜLKELERDEN SEÇME ATASÖZLERİ

ANGOLA: Zamanın götürdüğünü (yine) zaman (geri) getirir.
BENİN: Bir şapkaya sahip olmak onu nasıl giyileceğini bilmek anlamına gelmez, nasıl giyileceğini bilmek ise ille de bize yakışıyor anlamına gelmez.
BURKİNA FASO: Ölmediğin sürece başına her şey gelebilir.
CEZAYİR: Taç sahibi olsa da ihtiyaç sahibidir.
CİBUTİ: Hedefi olan insan yorulmaz.
FAS: Kalpten gelen altın hükmündedir.
GABON: Mutlu yaşamak için saklı yaşayalım.
GAMBİYA: Arzulanan günler çok uzakta olabilirler, ancak daima gelirler.
GİNE: Bir maymunun bir ağacın altında oturduğunu görürsen, ağaca tırmanmanın yolunu bulamamış olduğundandır.
KAMERUN: Anlaşma, örümceklerin lanetlerini ve kehanetlerini def eder.
KENYA: İyi mal satılır, kötü mal övülür.
KONGO: Eğer timsah sana nehirde hiç balık kalmadığını söylerse sözüne kulak ver, zira her ikisi de suda yaşar.
KONGO: Aç leopar böcek bile yer.
LİBYA: Testi hep sağlam kalmaz.
MALİ: Söz, ihtiyarlamaz.
NİJERYA: Domuzun burnu yavaş yavaş bahçeye girer.
ZAMBİYA: Fazla ısrar bela getirir.
ZİMBABVE: Hayatta, her şeyde çok iyi olan bir insan yoktur. Başkalarının sizden daha iyi olabileceği konular vardır.

12 Nisan 2021 Pazartesi

Etiketler : Gündem