Küresel tedarik zincirlerini etkileyen krizler ve yeni tarifeler, Avrupa’nın yeşil dönüşüm planları üzerinde baskı oluşturuyor. Rusya-Ukrayna savaşı sebebiyle Avrupa’da enerji maliyetinin olağanüstü yükselmesi, sanayi üretimini, ürün maliyetini ve küresel pazarlarda rekabet gücünü ciddi şekilde etkiliyor. Dolayısıyla sert küresel rekabetle karşı karşıya kalan Avrupa sanayisinin acil adımlara ihtiyacı bulunuyor. Avrupa Komisyonu’nun geçtiğimiz haftalarda tanıttığı ‘Temiz Sanayi Mutabakatı' (Clean Industrial Deal), bunu sağlamak için güçlü bir adım olacak. Peki Temiz Sanyai Mutabakatı neleri değiştirecek? Uzmanlar, bu hamleyi ‘sanayide paradigma değişimi’ olarak nitelendiriyor.
Mutabakatın amacı, Avrupa sanayisinin dönüşümünü hızlandırmak ve küresel rekabet gücünü korumak. Mutabakat kapsamında, sanayide yoğun enerji kullanan veya fosil yakıtlara bağımlı olan sektörlerin, temiz enerji kaynaklarını kullanması için dönüşüm çalışmaları süratle teşvik edilecek. Bu noktada temiz enerji kadar ucuz enerji de daha önemli hale gelecek.
ÖNCELİKLİ SEKTÖRLER
Mutabakatın odağında iki alan bulunuyor: Enerji yoğun sanayiler ve temiz teknoloji. Enerji yoğun sanayilerden kasıt ise çelik, kimya ve çimento gibi yüksek enerji tüketen sektörler. Temiz teknoloji alanında yenilenebilir enerji, batarya üretimi ve hidrojen gibi konular öncelikli olacak. Buna göre AB, 2030 yılına kadar temiz teknoloji ürünlerinde yerlilik oranını yüzde 40’a ulaştırmayı hedefliyor.
Temiz Sanayi Mutabakatı, sanayide dönüşümün hızlandırılması için çeşitli teşvikler ve düzenlemeler içeriyor. Avrupa Komisyonu, bu amaçla kısa vadede 100 milyar Euro’luk bir kaynak sunuyor. Bu kaynakla öncelikle şu çalışmalar yapılacak:
UCUZ ENERJİ PLANI
Çelik ve çimento gibi enerjinin yoğun biçimde harcandığı sektörlerden başlanarak, sanayinin diğer alanlarında ve hanelere temiz enerjinin düşük maliyetle temin edilmesi hedefleniyor. Avrupa Komisyonu bunun için de 'Uygun Fiyatlı Enerji Eylem Planı'nı (Affordable Energy Action Plan) açıkladı. Plan metni, enerji fiyatlarını düşürmek için yerli yenilenebilir enerji üretiminin artırılması, enerji altyapısının modernizasyonu ve elektrik şebekelerinin güçlendirilmesi gibi önlemleri içeriyor. Güç satın alma anlaşmalarının sanayi tarafından daha yaygın kullanımı teşvik edilecek. Bu adımlar sayesinde, 2030 yılına kadar AB’nin elektrifikasyon oranının yüzde 21.3’ten yüzde 32’ye çıkarılması hedefleniyor.
Temiz Sanayi Mutabakatı'nın bir bileşeni olan 'Uygun Fiyatlı Enerji Eylem Planı', kısa vadeli önlemler içeriyor. Plan kapsamında yapılan tahminlerde 2025 yılında 45 milyar Euro seviyesinde gerçekleşmesi öngörülen tasarruf miktarının kademeli olarak 2030’a kadar 130 milyar, 2040’a kadar ise 260 milyar Euro seviyesine çıkarılması bekleniyor.
TALEP YÖNLENECEK
Sanayinin dönüşümünü hızlandırmak için temiz ürünlere yönelik talebin artırılması planlanıyor. Sanayide Karbonsuzlaşma Hızlandırıcısı Yasası (Industrial Decarbonisation Accelerator Act) ile kamu alımlarında ‘Avrupa’da Üretilmiş’ etiketi teşvik edilecek. Ayrıca, düşük karbon ürün etiketleme sistemi ilk olarak çelik sektöründe başlayacak ve 2025 itibarıyla çimento sektörüne de yayılacak. Bu girişimler, Avrupa üreticilerinin yeşil dönüşüm çabalarını ödüllendirerek, küresel rekabette öne çıkmalarına yardımcı olmayı hedefliyor.
KRİTİK HAMMADDE MERKEZİ KURULACAK
Temiz Sanayi Mutabakatı ile Avrupa’nın temiz sanayi dönüşümünde kritik hammaddelere bağımlılığını azaltmak için yeni önlemler planlanıyor. Avrupa Komisyonu, toplu satın alma uygulamasının başlatılmasını ya da şirketlerin taleplerinin bir havuzda toplanmasını öneriyor. Bu plan dahilinde AB Kritik Hammaddeler Merkezi kurulacak ve ortak hammadde satın alma mekanizmaları oluşturulacak. Ayrıca AB’nin tedarik zincirlerini çeşitlendirme ve güvenilir uluslararası ortaklara yönelme çağrısı yapılıyor.
DAYATMA MODELE RET
Avrupa Komisyonu Refah ve Endüstriyel Strateji İcra Başkan Yardımcısı Stéphane Sejourné, yeni endüstriyel iş planı hakkında, “Daha çok, daha iyi üretmeliyiz. Daha iyisini üretmek, karbonsuz ve Avrupalı üretmek anlamına geliyor. Bazılarının kendi modellerini bize dayatmak istediği bir zamanda, yapılacak en iyi şey bizimkini güçlendirmektir” dedi.
AB ARTIK ABD'YE GÜVENMİYOR
İKV Genel Sekreteri Doç. Dr. Çiğdem Nas, Avrupa’nın, sanayide karbonsuzlaşma hedefini rekabetçilikle ele aldığını söyledi. Doç. Dr. Nas, İstanbul Ticaret’e şu değerlendirmeyi yaptı: “Yüksek enerji tüketen sanayilerin karbonsuzlaştırılması, temiz enerjiye geçişi ve rekabet edebilirliği için desteklenmesi ve temiz teknoloji sektörünün de geleceğin rekabet gücünün temeli olarak öne çıkarılması hedefleniyor. Bu değişen koşullar altında AB artık ABD’ye güvenmiyor. Avrupa Komisyonu’nun da açıkladığı gibi giderek öngörülmesi zor hale gelen, değişken ve çalkantılı küresel ortamda, AB’nin güvenilir küresel ortaklara her zamankinden daha fazla ihtiyacı var. Yeni mutabakatın dış boyutu olarak, AB tedarik zincirlerini çeşitlendirmek ve karşılıklı fayda sağlayan anlaşmalar yapmak için ‘Temiz Ticaret ve Yatırım Ortaklıkları’nı başlatmayı öngörüyor. 2019-2024 döneminde oluşturulan yeşil ve dijital ortaklıklar ve ittifaklara ek olarak başta Akdeniz havzası olmak üzere AB’nin rekabetçiliğini destekleyecek ve temiz teknolojilerde yatırımları gündeme getirecek temiz ticaret ve yatırım ortaklıkları oluşturulması hedefleniyor.”
