AB, ABD, Afrika ve Arap pazarlarına giriş kapısı

Türk ihracatçısı için Mısır’dan sonra Afrika’daki en önemli pazar olan Fas, toplam ithalatının yüzde 5.2’sini Türkiye’den yapıyor. Otomobiller, motorlu araçlar, makinalar ve motor aksamı gibi nihai ürünlerin ihracatında da Türk ürünleri pazarda ilk 10 ülke arasında. Tanger Med ve Kazablanka limanları, yatırımcılara önemli navlun avantajı sağlıyor.

Fas, 118 milyar dolar milli geliri ile Afrika’nın en büyük 5. ekonomisi ve yaşam kalitesi endeksine göre en iyi durumdaki 4. ülkesi. AB, ABD, Afrika ve Arap ülkeleriyle ticari anlaşmaları bulunan Fas, Türk girişimcileri için de bu pazar ağının başlangıç noktası konumunda. Fas’taki Türk firma sayısı ise 160’ı geçti.

HAZIRLAYAN: ALİŞAN CAVAZ

Türkiye’nin, Afrika kıtasının önde gelen ekonomilerinden Fas ile kültürel yakınlığı, ticari ilişkilerine de olumlu yönde yansıyor. Güneşin battığı ülke olarak kabul edilen Fas ile Türkiye arasında 2006 yılında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması, ekonomik ilişkilere son yıllarda olumlu yönde bir ivme kazandırdı.

İki ülke arasında ticaret hacmi 10 yıl önce 1 milyar dolar seviyesindeyken, 2019’da bu rakam 2.8 milyar dolar seviyesine ulaştı. Bu da Fas’ın toplam ithalatının yüzde 5.2’sine denk geliyor. Dünyanın en büyük fosfat yataklarına sahip olan Fas ekonomisinin istikrarını, tarım, imalat, balıkçılık ve turizm sektörleri oluşturuyor. Fas’ın büyümesine yardım edecek sektörler ise ulaşım ve alt yapı yatırımları, turizm, telekomünikasyon, bilişim ve tekstil.

TÜRK ÜRÜNÜNE RAĞBET

Birçok bileşeni Türkiye’den ithal eden Fas’ta ‘Türk malı’ yüksek kalite olarak algılanıyor. Türk menşeli ürünler, Fas’ın ticari hacminde büyük bir pay oluşturuyor. Özellikle Türk yatırımcılar, inşaat ve tekstil sektörlerinin alt dalları olarak görünen demir-çelik, çimento, iplik, plastik ürünlerde avantajlı konumda. Otomobiller, motorlu araçlar, makinalar ve motor aksamı gibi nihai ürünlerin ihracatında da Türk ürünleri pazarda ilk 10 ülke arasında.

İHRACATIMIZDA İLK 20’DE

Fas’ın 2019 yılı ihracatı 29.3 milyar dolar, ithalatı ise 51 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Fas, Afrika kıtasında en çok ihracat yapan 6. ülke, en çok ithalat yapan 3. ülke. Türkiye’nin ihracatında, 2019’da zirvede yer alan 20 ülkenin 18’i, geçen yılki yerini korurken, Fas listeye 19. sıradan dâhil oldu. Bu verilere göre Türk ihracatçısı için Fas, Afrika’nın Mısır’dan sonraki en önemli pazarı. Ekonomik avantajlar, STA’lar ve yabancı sermayeyi teşvik edici düzenlemelerle son yıllarda yatırımcılara yönelik çalışmalar sürdüren Fas, Afrika’nın en büyük 5. ekonomisi ve yaşam kalitesi en iyi durumdaki 4. ülke. Fas’ın başlıca ticaret partnerleri sanayileşme düzeyi yüksek ülkeler olup sırasıyla İspanya, İtalya, Fransa, Çin, ABD, Türkiye ve Almanya.

TÜRK MÜTEAHHİTLERİ İNŞA EDİYOR

Türkiye’nin yurt dışında 413 milyar dolara ulaşan müteahhitlik projelerinin 4.1 milyar doları Fas’ta. İnşaat sektörü yaklaşık 8 bin kişiye istihdam sağlıyor. Türk firmaları, Fas pazarında müteahhitlik ve inşaat, toptan ve perakende ticaret, tekstil, mobilya, demir-çelik, halı, gıda, hazır giyim sektörlerinde lider konumunda. Bu sektörlerde faaliyet gösteren firmaların sayısı 160’ı geçti. Fas, istikrarlı ekonomik büyümesi için ulaşım ve altyapı stratejisini güçlendirerek bölgesel kalkınmayı hedefliyor. Ulaşım projelerinin yanı sıra yeni otoyol, liman ve havaalanlarına yönelik yatırımlar bulunuyor. Dünyada müteahhitlik konusunda tecrübe ve kalite avantajına sahip olan Türkiye ise hedef yatırımcı konumunda. Örnek olarak Kazablanka’da hizmet vermeye başlayan iki hatlı tramvay projesi, Türk müteahhitleri tarafından yapıldı.

NAVLUN PROBLEMİNE ALTERNATİF

Jeostratejik açıdan Fas, Afrika kıtasının Avrupa’ya en yakın noktasında yer alıyor. Uluslararası deniz taşımacılığında Akdeniz’in Atlantik Okyanusu bağlantısını sağlayan Cebelitarık Boğazı’na komşu olması önemli. Okyanus ve Akdeniz kıyısında ticari limanları olan Fas’ın en önemli limanları Tanger Med ve Kazablanka Limanı. Tanger Med Limanı, ülkenin en büyük ve Akdeniz havzasının da en önemli ticari limanları arasında. Tanger Med Limanı, 2019’da 9.5 milyon konteyner işlem kapasitesine ulaştı. Pandemi ile artan navlun fiyatlarına alternatif olarak görülüyor.

POTANSİYEL SEKTÖRLER

Tarım gelirleri, yıllara göre değişiklik gösterse de milli gelirin yüze 17’sini oluşturuyor. Fas’ta, çalışan nüfusun yaklaşık yüzde 40’ı tarım sektöründe istihdam ediliyor. İkinci sırada fosfat madenciliği ve işleme faaliyetleri, tekstil ve gıda endüstrisi milli gelirde yüzde 30’luk paya sahip. Akdeniz’in gözde turizm destinasyonlarından biri olan Fas’ın üçüncü ekonomik sektörü ise turizm.

Tarım

2008 yılında Fas Tarım, Balıkçılık, Kırsal Kalkınma, Su ve Ormanlar Bakanlığı’nın başlattığı Yeşil Fas Planı sayesinde, tarım sektörünün GSYH’si 2008-2018 döneminde yıllık ortalama yüzde 5.3 arttı. Fas’ın ihracatının yüzde 20’si tarım sektörü tarafından karşılanıyor. Tüm tarım alanlarının sadece yüzde 15’i sulanabilir durumda.

Sanayi

Sanayi sektörü Fas’ta GSYH’nin yüzde 30’unu temsil ediyor. Sektör 1.2 milyon kişiye istihdam yaratırken, sanayi sektörleri içerisinde ise gıda, tekstil, konfeksiyon, kimya, mekanik, metalürji ve elektrik-elektroniğin öne çıktığı görülüyor.

Hizmetler

Hizmet sektörü başta turizm olmak üzere ülkenin en çok istihdam yaratan sektörü olup, ulusal katma değerin yüzde 50’sini oluşturuyor. Ticaret, gayrimenkul ve emlakçılık, kamu idarelerinin hizmetleri, eğitim ve sağlık faaliyetleri, tüm sektörün faaliyetlerinin yüzde 71’ini temsil ediyor.

Enerji

Türk yatırımcılar, başta enerji olmak üzere birçok sektörde dışa bağımlı bir ekonomiye sahip olan Fas’ı hedef pazar olarak görebilir. Ülkenin enerji ihtiyacının yüzde 93.9’u elektrik ve fosil yakıt ithalatı ile karşılanıyor. Genel ithalat içerisinde enerji ithalatının payı yüzde 17.2.

Madencilik

2017’de yüzde 90’ı fosfat olmak üzere 35.1 milyon ton maden üretildi. Madencilik sektörünün GSYH’ye katkısı yüzde 10 olarak hesaplanıyor. Bu üretim seviyesi ile sektör aynı zamanda genel ihracattan yüzde 20 pay alıyor. Dünya çapında 69 milyar ton fosfatlı taş rezervinin yaklaşık yüzde 72.4’lük kısmına tekabül eden 50 milyar tonu Fas’ta. Fosfat dışında altın, gümüş, kükürt, çinko, kobalt, bakır, kalay, barit, nikel, kurşun ve demir de önemli madenler olarak öne çıkıyor.

PAZARA GİRİŞTEKİ ZORLUKLAR VE TÜYOLAR

Ödeme seçenekleri: İki ülke arasındaki bankacılık sistemlerinin uyumsuzluğu nedeniyle daha önce yaşanan sorunlardan dolayı Fas ile yapılacak ticarette peşin ödeme veya benzeri düşük riskli ödeme alternatifleri kullanılabilir.

Ek gümrük tarifesi: Türkiye ile Fas arasında yürürlükte olan STA çerçevesinde; Fas Hükümeti tarafından, ülkeleri aleyhine dış ticaret açığına neden olduğu gerekçesiyle başta tekstil olmak üzere Türkiye kaynaklı ithalata tek taraflı olarak tarife uygulanmaya başladı. Bu değişiklikle, Türkiye kökenli bin 200 adet ürün, STA kapsamı dışında bırakılarak, gümrük tarifesi getirildi. Tekstil sektöründe getirilen gümrük tarife oranıysa yüzde 36.

KITALARLA TİCARETİN MERKEZ LİMANI

Fas, ticaret anlaşmalarıyla Avrupa, ABD, Afrika ve Arap ülkeleri için ticaretin merkez limanı. AB ile Fas arasında 2000 yılında yürürlüğe giren Birlik Anlaşması’yla, tarım ürünlerine de genişletilecek şekilde endüstriyel serbest ticaret alanı kurulmasına imkan sağlandı. Bunun dışında Fas’ın, Türkiye, BAE ve ABD ile imzaladığı ikili STA’ları, Arap Ülkeleri Serbest Ticaret Bölgesi Anlaşması, EFTA Devletleri ile STA’nın yanı sıra Agadir Anlaşması kapsamında Mısır, Ürdün ve Tunus ile tercihli gümrük vergisi oranlarının uygulandığı anlaşmalar da yer alıyor.

EN ÇOK NELER SATIYOR?

Elektrik iletkenler, otomobiller, kimyevi ürünler, tekstil ürünleri, fosfat, deniz ürünleri, hava taşıtlarına ait aksam ve parçalar ile domates

EN ÇOK NELER ALIYOR?

Otomobil, petrol türevi enerji ürünleri, tel ve kablo, karayolu araçları için aksam ve parça, buğday ve mahlut, telefon cihazları, hava araçları ve taşkömürü

18 Ocak 2021 Pazartesi

Etiketler : Gündem