Türkiye ile ABD arasında 35 milyar dolar olan ticaret hacminin 100 milyar dolara çıkarılması Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkan Donald Trump’la görüşmesinde yeniden gündeme geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD Başkanı Trump’la çok kapsamlı bir görüşme yaptıklarını belirterek, iki ülke arasındaki 100 milyar dolar ticaret hacmi hedefine ulaşmak için gümrük vergilerinin gözden geçirilmesi dahil ticareti kolaylaştırıcı adımlar hakkında görüş alışverişinde bulunduklarını açıkladı.
Görüşmede en kritik başlıklarından biri Türkiye’ye S-400 alımı nedeniyle uygulanan CAATSA yaptırımları oldu. Trump’ın, “CAATSA yaptırımları kalkabilir” mesajını vermesiyle F35’ler de yeniden gündeme geldi. Türkiye, F35’lerin sadece kullanıcısı olmayacaktı, aynı zamanda bazı parçalarını da üretecekti. CAATSA yaptırımlarının kalkması durumunda iki ülke arasında hedeflenen 100 milyar dolarlık ticarete ulaşmada savunmanın payı daha da artacak.
İş dünyası da halen 35 milyar dolar olan ticaret hacminin 3 katına çıkarılması için izlenecek yolu ve stratejik sektörleri belirlemeye başladı.
YENİ KAPILAR ARALANDI
Türk-Amerikan İşadamları Derneği (TABA-AmCham) Başkanı Süleyman Ecevit Sanlı, iki lider arasındaki görüşmenin Türkiye ile ABD arasındaki ekonomik ilişkiler açısından oldukça olumlu sonuçların habercisi olduğunu söyledi. Sanlı, enerji alanında özellikle LNG tedarik anlaşmalarının gündeme gelmesinin, Türkiye’nin enerji güvenliğine katkı sağlayacak olmasının yanı sıra iki ülke arasındaki ticaret hacmini doğrudan artırabilecek nitelikte olduğunu vurguladı. Sanlı, “Savunma ve havacılık sektöründe öngörülen paketler, teknoloji transferi ve yerli üretim imkânlarının güçlenmesine zemin hazırlayacak; bu gelişmeler sadece ithalat değil ihracat tarafında da büyüme getirecek. Ayrıca yatırım ve hizmetler konusundaki olumlu mesajlar, ABD iş dünyasında Türkiye’ye yönelik güveni artırarak doğrudan yatırımlar için yeni kapılar araladı” dedi.
Süleyman Ecevit Sanlı
TİCARET HACMİNE EK KATKI
ABD tarafının Türkiye’yi bölgesel bir merkez olarak değerlendirmesinin dikkat çekici olduğunu vurgulayan Sanlı, “Bu perspektif, doğrudan yabancı yatırımların Türkiye’ye yönelme ihtimalini ciddi şekilde güçlendiriyor. Paylaşılabilecek önemli bir detay ise LNG tedarik hatları ve büyük ölçekli havacılık-savunma projelerine dair çerçeve anlaşma taslaklarının masada bulunması. Paketlerin yürürlüğe girmesi durumunda, önümüzdeki 3–5 yıl içinde ikili ticaret hacmine milyarlarca dolarlık ek katkı sağlanması bekleniyor” diye konuştu.
Toplamda 67.9 milyar dolar ilave artışla 100 milyar dolar hedefine ulaşmanın mümkün olduğunu dile getiren Sanlı, “Bunun gerçekleşmesi için enerji ve savunma sektörlerinde büyük ölçekli anlaşmaların yanı sıra, imalat ve dijital hizmetlerde ölçeklenebilir projelerin hızla hayata geçirilmesi kritik önem taşıyor” dedi.
20 MİLYAR DOLARI ENERJİDEN
Sanlı, 100 milyar dolar ticaret hedefine ulaşmak için 67.9 milyar dolarlık ek artış gerektiğini belirterek, beklenen bu artışın da sektörlere dağılımını şu şekilde sıraladı:
-Enerji: 20 milyar dolar
-Savunma-havacılık: 15 milyar dolar
-İmalat-makina-ekipman: 14 milyar dolar
- Tekstil-kimya: 6 milyar dolar
-Tarım-gıda: 4 milyar dolar
-Hizmetler-dijital ekonomi: 8.9 milyar dolar
Enerji Uzmanı Altuğ Karataş ise Türkiye ile ABD arasındaki 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefinin en güçlü taşıyıcısının enerji olduğunu şu örneklerle açıkladı:
- LNG ve terminaller: Türkiye, ABD LNG’sini sadece kendi ihtiyacı için değil, Avrupa’ya yeniden ihracat (re-export) yaparak değerlendirecek. Bu, hem ABD satışlarını artırır hem de Türkiye’ye fiyat belirleme gücü kazandırır.
- Kaya petrolü/gazı teknolojisi: ABD’den sağlanacak teknoloji transferi, Türkiye’nin Gabar gibi sahalardaki üretimini artıracak, ithalata bağımlılığı azaltacak.
Altuğ Karataş
DENGE SİYASETİ
Karataş, Türkiye’nin enerjiyi yalnızca bir ticari emtia olarak görmediğini, jeopolitik konumunu da kullanarak bir güç dengesi unsuru haline getirdiğini ifade ederek, şöyle konuştu: “Enerjide de bu denge siyaseti devam ediyor. Bu nedenle hem Putin hem de Trump, Türkiye’yi enerjide bir paydaş olarak görmek istiyor. Türkiye hiçbirinden tamamen vazgeçmeyecek; ancak denge siyasetini enerji sahasında da sürdürecek. Türkiye’nin ABD ile yaptığı 20 yıllık, 70 milyar metreküplük LNG anlaşması, mevcut yıllık 2 milyar metreküplük alımı neredeyse iki katına çıkaracak. Bu, Rusya’ya olan bağımlılığı azaltma stratejisinde önemli bir adım.”
TEKNOLOJİ YOĞUN SEKTÖRLER
Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Karakaş, bu görüşmelerin iki unsurunun Türkiye’nin ekonomi ve dış ticareti açısından dikkat çekici olduğunu vurguladı.
Karakaş, “Kur artışlarının enflasyonla uyumlu gerçekleşmemesi sadece ABD ile değil tüm dünya ile dış ticarette rekabet avantajımızı yitirmemize neden oluyor. ABD ile dış ticarette ise teknoloji yoğun sektörlere odaklanmamızın zamanı geldi. Düşük teknolojili sektörlerde dünya üretim kapasitesi fazla olduğundan, yurt dışı piyasalara bu sektörlerde arz edilen son ürünler oldukça düşük fiyatlı olabiliyor. Savunma sanayi ve bu sanayiyi destekleyen yan sektörlerin üretimleri ABD ile ticarette ön plana çıkarılmalı.”
Prof. Dr. Mesut Karakaş
İNOVATİF ÜRÜNLERLE PAYIMIZ ARTMALI
Merter Sanayici ve İş İnsanları Derneği (MESİAD) Başkanı Gürbüz Oruç, hazır giyimde Avrupa ve ABD’nin en büyük ihracat pazarları olduğuna dikkat çekti. Oruç, “ABD ile 100 milyar dolarlık ticaret hedefi var. Tekstil bu hacim içinde yüzde 1–2 pay alabiliyor. Bu oranı yüzde 2.5’e çıkarabilirsek sektörümüz hak ettiği katkıyı vermiş olur. Bu nedenle genç tüketicilerin alışkanlıklarına ayak uydurmak şart. ABD’li tüketicilerin beğenisine uygun, nitelikli ve inovatif ürünler üretirsek mutlaka payımızı artırabiliriz” dedi.
Gürbüz Oruç
9 SEKTÖRE YOĞUNLAŞTIK
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, Türk Amerikan İş Konseyi ile birlikte bir rapor hazırladıklarını belirtti. Bu raporda mücevherat, otomotiv, inşaat malzemeleri ve mobilya gibi 6 sektörün ön plana çıktığını hatırlatan Olpak, “Salgın sürecinin ardından bu raporu güncelledik. Sağlık, sivil havacılık ve dijital teknoloji olmak üzere 3 yeni sektör daha devreye girdi. Böylece toplamda 9 sektör üzerinde yoğunlaştık. İş dünyası önündeki 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefi doğrultusunda sorumluluk almalı” dedi.
Nail Olpak
BORÇLANMA MALİYETİNİ AZALTIR
İstanbul Ticaret Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkan Vekili Doç. Dr. Ayfer Genç Yılmaz, dolaylı yoldan da olsa ABD ile Türkiye ilişkilerinin daha ileri boyuta taşınmasının Türkiye’nin risk primini düşürerek dış borçlanma maliyetlerini azaltabileceğine dikkat çekti. Yılmaz, potansiyel sektörlere ilişkin ise şu değerlendirmeyi yaptı: “İlk olarak, Türkiye’nin güçlü üretim altyapısı ve rekabetçi yapısıyla ABD pazarına daha fazla araç, parça ve tedarik sağlaması bekleniyor. Türk firmalarının ABD’de kurduğu lojistik merkezler bu sektörü destekleyebilir. Halihazırda Türkiye’nin ABD’ye yaptığı ihracatta kimya sektörü önemli bir paya sahip. Plastikler, organik kimyasallar ve ilaç sanayi bu alanda büyük fırsatlar sunacak. Ayrıca, özellikle konfeksiyon ve teknik tekstil ürünlerinde Türk ürünlerinin kalitesi ve esnek üretim kapasitesi, ABD’nin Çin gibi tedarikçilere olan bağımlılığını azaltma stratejisiyle örtüşüyor. ABD’deki altyapı yatırımları ve inşaat sektörünün hareketlenmesiyle birlikte inşaat malzemeleri ihracatında büyük bir potansiyel mevcut. İş dünyası temsilcilerinin de sıkça vurguladığı üzere iki ülke arasında bir Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalanması hali hazırda çok iyi bir ivme yakalanan ilişkiyi daha iyi bir noktaya taşıyacak.”
Dr. Ayfer Genç Yılmaz
İŞ DÜNYASININ 5 MADDELİK BEKLENTİSİ
100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefi doğrultusunda iş dünyasının beklentileri şöyle oluştu:
Yaptırımların kaldırılması: CAATSA ve demir-çelik vergilerinin gevşetilmesiyle ticaret yüzde 20-30 ivme kazanabilir.
Yatırım teşvikleri: Ticaret ve Yatırım Çerçeve Anlaşması canlandırılmalı. Türk firmaların ABD’deki yatırımı 13.2 milyar dolara, ABD’ninkilerin Türkiye’deki yatırımları 15.7 milyar dolara ulaştı, ancak bu rakamlar ikiye katlanmalı.
Vize kolaylıkları: KOBİ’lere ABD’de pazar erişimi sağlanmalı.
Sektörel ortaklıklar: Nükleer anlaşma gibi yenilenebilir enerji ve savunma için hükümetler arası özel sektör modelleri geliştirilmeli. Böylece karşılıklı alışveriş sepeti genişleyecek.
Dijital ve yeşil dönüşüm: Yapay zeka ve iklim dostu yatırımlara odaklanmalı. e-ticarette ABD ile entegresyon sağlanmalı.
