ADEM ORHUN
Enerji, savaşlar ve teknoloji gündemiyle yılın son çeyreğine giren dünya için yeni bir dönem başladı. 5 Kasım seçimlerinin sonucunda Donald Trump zaferini ilan etti. Ocak ayında yapılacak devir teslim töreniyle ABD’de ‘2. Trump Dönemi’ başlayacak. Bu durum aynı zamanda ABD’nin ticari partnerleri, rakipleri ve hasımları için de yeni bir dönemin başlayacağı anlamına geliyor. ABD-Çin çekişmesi, Tayvan, Avrupa ülkeleriyle ilişkiler, dış politik gündemin ana maddelerini oluştururken, içeride en büyük problem ABD’nin borçları ve dış ticaret açığı. 2023 yılında 2.05 trilyon dolarlık ihracat, 3.1 trilyon dolarlık ithalat yapan ABD’nin yeni dönemde, yerli üretimi desteklemesi ve daha koruyucu bir ekonomi politikası izlemesi bekleniyor.
30 MİLYAR DOLARLIK TİCARET
Yeni dönemde Türkiye-ABD ticari ilişkilerinde ana gündem maddeleri, yaptırımlar ve 100 milyar dolarlık ticaret hedefi olacak. İki ülke arasındaki ticaret hacmi, pandeminin ikinci yılında 27.8 milyar dolarken, 2022’de 32.1 milyar dolarlık, geçen yıl ise 30.6 milyar dolarlık hacme ulaştı.
Bu arada ABD’nin birinci Trump döneminde Türkiye’ye karşı yürürlüğe koyduğu beş yaptırıma rağmen iki ülke arasında ticari temaslar, organizasyonlar ve kurumlar arasında temaslarla devam ediyor. ABD Ticaret Bakanlığı’nın her yıl düzenlediği ‘Trade Winds Forumu’nun, yıllar sonra İstanbul’da yapılması bunun işareti olarak değerlendirildi.
ÖZEL-KAMU DİYALOĞU
Eylül ayında da ABD Ticaret Odası heyeti, Türkiye’yi ziyaret etti. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ile Mutabakat Zaptı imzalayan ABD Ticaret Odası Kıdemli Başkan Yardımcısı Khush Choksy, “Farklı sektörlerden şirket temsilcileriyle Türkiye’ye geldik. İkili ticaret hacminin geliştirilmesi için birtakım önerilerimiz var. Bu çerçevede özel ve kamu sektörü diyaloğundan da bahsettik. Gelecek yıl çok daha sağlam ve odaklanmış şekilde çalışmayı bekliyoruz” dedi. Choksy, savunma, e-ticaret, kurumlar vergisi gibi pek çok alanda görüştüklerini belirtti. Çelik ve alüminyum ürünlerine ek vergiler getiren ‘Section 232’ uygulamasının kaldırılması için çalıştıklarına dikkati çeken Choksy, iş adamlarının vize almasının kolaylaştırılmasını desteklediklerini açıkladı.
ABD Ticaret Odası’nın ziyaretinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, BM Genel Kurulu için gittiği ABD’de her iki ülkenin iş dünyasının temsilcileriyle bir araya geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye Yatırım Konferansı’nda yaptığı konuşmada, “ABD, son iki senedir en fazla ihracat yaptığımız ikinci, en fazla ithalat yaptığımız beşinci ülke oldu. İkili ticaret göstergelerini istikrarlı şekilde artırmak için büyük bir potansiyele sahibiz. Ticarette 100 milyar dolarlık ortak hedefe iyi bir planlamayla ulaşılabileceğine inanıyorum” dedi.
CAATSA YAPTIRIMLARI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, hedeflere ulaşmak için çözülmesi gereken problemleri ise şöyle dile getirdi: “Demir çelik ve alüminyum sektöründeki ilave gümrük vergileri, soruşturmalar ve CAATSA yaptırımları gibi tek taraflı uygulamaların artık terk edilmesi gerekiyor. Sektör temsilcilerinden de ilgili kurumlar nezdinde, iki tarafın da kaybına sebep olan engellemelerin kaldırılması amacıyla gerekli girişimlerde bulunmanızı bekliyoruz.”
Konuşmasında Türkiye’nin savunma ve havacılık sanayi ürünlerini, SİHA ihracatındaki başarısını anlatan Cumhurbaşkanı, Türk firmalarının bu alandaki yetkinliğine işaret etti. Dolayısıyla savunma sanayine yaptırımların kaldırılması kadar bu sektörde ticari ilişkilerin geliştirilmesi de Amerikalı şirketlerin dikkatine sunuldu.
TÜRKİYE’NİN PAYI
İki ülke yetkililerinin dikkat çektiği ticaret hedefinde daha geliştirilecek çok büyük alan bulunuyor. Çünkü ABD’nin ithalatında Türkiye’nin payı henüz yüzde 1 bile değil. Çin’den sonra dünyanın en büyük mal ihracatçısı olan ABD, hizmetler ticaretinde dünyanın en büyük ihracatçısı ve ithalatçısı. ABD’nin ithalatında Türkiye menşeli ürünlerin payı binde 5. Tayvan ve Hindistan yüzde 3, Güney Kore yüzde 4, Almanya ve Japonya yüzde 5, Çin ve Kanada yüzde 14, Meksika ise yüzde 15 paya sahip. Yani ABD geçen yıl Meksika’dan 480 milyar dolarlık ithalat yaptı. Çin’den yapılan ithalat ise 448 milyar dolar. Buna mukabil ABD, Çin’e 148 milyar dolarlık ihracat yapıyor. ABD’nin Almanya’ya ihracatı 77, Almanya’dan ithalatı ise 163 milyar dolar.
İHRACATTA HEDEF ÜLKELER LİSTESİNDE
Ticaret Bakanlığı, İhracat Destekleri Hakkında Karar çerçevesinde her yıl ihracatta hedef ülkeler listesi yayınlıyor. Bu kapsamdaki ülkeler arasında ABD de yer alıyor. Girişimcilerin ve firmaların, bu ülkeye yönelik ihracat çalışmalarında birçok kalemde destek unsurundan faydalanması mümkün. Karara göre, pazar araştırmasından fuar katılımına, rapor masrafından mağaza ve depo kirasına kadar birçok masraf için destek alınabiliyor. Uzmanlar, ABD pazarında en önemli konuların kaliteli mal ve lojistik olduğuna dikkat çekiyor. İhracat destekleri konusunda mevzuat dosyaları ve tanıtım malzemesine şu adresten ulaşılabiliyor: https://ticaret.gov.tr/destekler/ihracat-destekleri
ABD’DE İŞ YAPMAK İSTEYENLERE TAVSİYELER
Ticaret Bakanlığı’nın ‘Ticaret müşavirimizle sohbetler’ webinarında ABD gıda sektörü konu edildi. Söz konusu webinarda ABD pazarında iş yapan şirketlerin yetkilileri tavsiyelerini paylaştı. Safe Food Corporation Genel Müdürü Yigit Işıker konuşmasında, öncelikli olarak ABD’de sık sık değişen regülasyonların takip edilmesi gerekliliğine dikkat çekti. Işıker, şunları söyledi: “Gıda sektöründe ürünlerin besin değerlerinin belirtilmesi, etiketleme kurallarına uyulması, alerjen etkilerin belirtilmesi önemli konular. Ayrıca ABD’de bir iletişim noktası kurmak çok önemli. Yani ülkede bir ofis veya temsilci olduğu zaman ciddiye alınıyorsunuz. Burada yerel ekip kurmak gerekiyor. Girişimcilerin burada tutunabilmek için 4-5 yıl boyunca yeterli bütçe ve sabırla çalışması lazım. Paket tasarımından pazarlama aktivitelerine kadar Amerikalı gibi düşünmek gerekiyor. ABD, gıda güvenliği kriterleri açısından AB’nin epey gerisinde. Ancak bu konuda bilinçlenme artıyor. Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) regülasyonları sık sık değişiyor. Ayrıca ürün sevkiyatı haftalarca sürecektir. Bu sebeple ABD’de lokal bir zincire ithalatçı olarak servis verebilmeniz için mutlaka stoklu çalışmanız lazım. Dolayısıyla depo sisteminin dizaynını da baştan yapmanız gerekiyor.”
Webinarda, ABD’de iş yapanların hukuki konularla çok sık muhatap olacağını belirten konuşmacılar, “Bir avukatla çalışmayı, görüşmeleri ve sözleşmeleri avukat gözetiminde yapmanızı tavsiye ederiz. İşi hukuka uygun, kitabına göre yapın. Gıda güvenliği konusunda yaşanacak sorunlar çok maliyetli olabilir. Ürün sorumluluk sigortası (Product Liability&Recall insurance) yaptırmanızı da öneririz” dedi.
ABD pazarı hakkındaki webinar videolarına şu adresten ulaşılabilir: https://tagm.ticaret.gov.tr/yayinlar/amerika/amerika-birlesik-devletleri
TRUMP’IN AJANDASINDAKİ MUHTEMEL BAŞLIKLAR
Ek vergiler: Trump, geçtiğimiz günlerde Çin menşeli mallara yüzde 60, diğer ülkelerden ithal edilen mallara yüzde 10-20 gümrük vergisi uygulayacağını açıklamıştı. Bu vergiye Avrupa Birliği menşelilerin de dahil edilmesi öngörülüyor.
Cezalara misilleme: AB’nin dijital platformlara yönelik para cezalarının, yeni ABD yönetiminden karşılık bulmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Rekabet soruşturmaları: AB’nin, Amerikan teknoloji şirketlerine yönelik rekabet soruşturmaları da Trump’ı rahatsız eden konuların başında geliyor.
Yeşil dönüşüm: Avrupa Birliği’nin yeşil dönüşüm kriterleri ve yenilenebilir dönüşüm yaklaşımı ABD’de karşılık bulmuyor. Batı yakası geleneksel enerji politikasında ve fosil yakıtta ısrar ediyor.
Ukrayna savaşı: Trump, göreve başlama gününden önce bu savaşa son vereceğini söyledi.
Sınır dışı operasyonu: İnsan kaçakçılarına, suçlulara, uyuşturucu satıcılarına yönelik en büyük sınır dışı etme seferberliği uygulanacak.
Elektrikli araç teşviklerine son: Trump, Başkan Biden’ın elektrikli araç satış zorunluluğunu yürürlükten kaldıracağını açıkladı. Başkan bunu, tek imzayla yapma yetkisine sahip.
