Tüm riskli konutlar 2035’e kadar yenilenecek

İstanbul’daki toplam bina stokunun yüzde 70.20’sini 2000 yılı ve öncesinde yapılan binalar, yüzde 29.80’ini ise 2000 yılı sonrasında yapılanlar oluşturuyor.

Türkiye genelinde 81 il ve 822 ilçede dönüşümleri devam eden konut sayısı ise 250 bin. 2035 yılına kadar Türkiye genelindeki tüm riskli konutların yenilenmesi hedefleniyor.

HABER: DOÇ. DR. AYÇA DOĞANER   

Ülkemiz, dünyanın en önemli deprem kuşaklarından birinde yer alıyor. Çok sayıda aktif fay hattına da sahip. Aktif fay hatlarının olduğu bölgeler ise nüfus yoğunluklarının fazla olduğu illere denk geliyor. 1999 Kocaeli ve Düzce depremlerinden sonra 6 Şubat tarihli Kahramanmaraş merkezli depremler de sebep oldukları fiziksel yıkım ve can kayıpları ile devasa boyutlara sahip. Söz konusu depremlerde aynı zamanda oldukça büyük boyutlarda sosyo-ekonomik yıkım da yaşandı.

İVEDİ DÖNÜŞÜM

Afet sonrasında ortaya çıkan can ve mal kayıplarının, afetler yaşanmadan önlenmesi gerekiyor. Bu nedenle deprem riski yüksek olan bölgelerde riskli yapılar ve alanların ivedi bir şekilde dönüştürülmesi gündemde. Türkiye’de kentsel dönüşüm kapsamında yenilenen konut sayısı 3 milyon 300 bin seviyesinde. Depreme dayanıklı olan konutlarda ise 24 milyon kişi oturuyor. Türkiye genelinde 81 il ve 822 ilçede dönüşümleri devam eden konut sayısı ise 250 bin. 2035 yılına kadar Türkiye genelindeki tüm konutların yenilenmesi hedefleniyor.

6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında kentsel dönüşüm uygulamaları yürütülüyor. Bu kapsamda 279 adet riskli alan ve yeni yerleşim yeri olan rezerv yapı alanlarında 952 bin bağımsız birimin yapımı ile ülke genelinde riskli yapılardaki 900 bin adet bağımsız birimin yenileme faaliyetine Bakanlıkça devam ediliyor. Yalnızca 2022 yılında Bakanlık tarafından kentsel dönüşüm kapsamında 19 bin riskli yapı yıkılarak 164 bin bağımsız birim yenilendi. İstanbul’da 93 bin, Ankara’da 10 bin olmak üzere Türkiye genelinde 250 bin konutun dönüşümü ise devam ediyor. 

İSTANBUL’DA DURUM

Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından, 10 yıllık süreçte, İstanbul’da 695 bin bağımsız birimin dönüşümünün tamamlandığı, 93 bin bağımsız birimin dönüşüm sürecinin devam ettiği belirtiliyor. Halihazırda İstanbul’da bağımsız birim sayısı 7.1 milyon adet. Dönüşüme uğrayan bağımsız birimler ise 2000 yılından bu yana 2.5 milyon adet. Dönüşmesi gereken 1.2 milyon bağımsız birim bulunurken, acil dönüşmesi gereken ise 230 bin adet. İstanbul’da kentsel dönüşümün hızlı ve verimli şekilde yapılabilmesi için uygun finansman modellerinin geliştirilmesi önem taşıyor. Bu bağlamda ülkemizdeki yapı stokunun kalite ve risk tespiti yapılarak yüksek riskli yapıların dönüşümü hızla gerçekleştirilmeli.

UZUN VADELİ İYİLEŞTİRMELER ÖNEMLİ

Kentsel dönüşüm, sosyal yapının güçlendirilmesini sağlamasının yanı sıra, ekonomik imkanları da değiştiriyor. Şehirdeki insanların her anlamda daha güvenli bir şekilde yaşaması sağlanıyor. Kentsel dönüşüm ile yapı stoku sağlamlaştırılarak, şehir yeni afetlere karşı dirençli hale getiriliyor. Uygulamaya koyulan projelerin dönüşüm alanlarının ekonomik, sosyal, fiziksel ve çevresel anlamda uzun vadeli iyileştirmeleri hedeflemesi önem taşıyor.

İSTANBUL’DA YAPISAL GÖRÜNÜM

İstanbul’da Haziran 2020 yılındaki yapı stoku değerlendirildiğinde; 

• 2000 ve öncesinde yapılmış bina sayısının 818 bin 339, 2000 sonrasında ise 347 bin 464 olduğu, söz konusu yapıların 554 bin 674 adedinin 1980-2000 tarihli, 263 bin 655 adedinin ise 1980 yılı öncesinde yapıldığı görülüyor. Buna göre, İstanbul’daki toplam bina stokunun yüzde 70.20’sini 2000 yılı ve öncesinde yapılan binalar, yüzde 29.80’ini ise 2000 yılı sonrasında yapılan binalar oluşturuyor.
• İlçeler bazında, 2000 yılı öncesi bina stoku değerlendirildiğinde 39 bin 786 bina ile Fatih, 2000 yılı sonrasında ise 23 bin 466 bina ile Silivri birinci sırada. Adalar her iki dönemde de en az bina yapılan ilçe.
• Fatih’te 2000 yılı öncesinde yapılan binalar, İstanbul’un toplam bina sayısının yüzde 3.41’ini oluşturuyor. 2000 yılı sonrasında ise 0.32 oranında bina yapılmış. Üsküdar’da da bu oran 2000 öncesi yüzde 3.03, 2000 sonrasında 0.54. Bu anlamda Fatih ve Üsküdar ilçelerinde bina stokunun 2000 yılı öncesinde çoğunlukta olduğu söylenebilir. Kentsel dönüşümün bu ilçelerde öncelikle yapılması önemli. Bu ilçeleri sırasıyla Bağcılar ve Pendik takip ediyor.
• Raporun hazırlandığı tarihe kadar 2000 öncesi ve 2000 sonrasında İstanbul’da toplam bina stoku 1 milyon 165 bin 803 olarak hesaplanıyor. İstanbul’da toplam bina sayısı bakımından yüzde 4.51 ile Ümraniye en fazla binaya sahip ilçe konumunda. Onu yüzde 4.41 ile Pendik, 4.39 ile Beykoz, 4.29 ile Silivri izliyor. En az binaya sahip ilçe ise yüzde 0.54 ile Adalar.