İstanbul Ticaret Odası Stratejik Araştırmalar Merkezi (İTOSAM), iş dünyasıyla ilgili çalışmalarına bir yenisini daha ekledi. ‘Girişimcilerin İş ve Yaşam Memnuniyeti, İstanbul’a Yönelik Bir İnceleme’ başlığıyla yayınlanan çalışmada, girişimcilerin iş ve yaşam memnuniyeti analiz edildi. Melodi Buket Kanlıoğlu’nun devam eden doktora tezinden güncel verilerle türetilen analiz için İstanbul’un 39 ilçesinden 309 girişimciyle yapılan anket sonuçları kullanıldı. Anketlerden elde edilen sonuçlara göre, girişimcilerin yüzde 45,6’sı işlerinden memnun olduklarını belirtirken, yüzde 30,7’si ise çok memnun olduklarını dile getirdi. Yüzde 15,5’lik kesim işinden duyduğu memnuniyet düzeyinden kararsız kalırken, yüzde 6,8’i memnun olmadığını, yüzde 1,3’ü ise hiç memnun olmadığını ifade etti.
HİZMET SEKTÖRÜ
Girişimcilerin faaliyet alanlarına göre dağılımında yüzde 37,2 ile hizmet sektörü ilk sırada. Toptan ticaret yüzde 18,8, endüstriyel ve diğer imalat yüzde 12,6, perakende ticaret yüzde 11,3, inşaat yüzde 7,8, konaklama-restoran yüzde 4,5, tekstil-konfeksiyon imalatı yüzde 4,5 ve gıda imalatı yüzde 3,2 oranında yer aldı.
MİKRO İŞLETMELER
Çalışmaya konu olan girişimcilerin büyüklüklerinde ise 1-9 çalışanlı firmalar büyük çoğunluğu oluşturdu. Mikro gruptaki bu firmalar, toplamın yüzde 87,7’sini teşkil etti. 10-49 çalışanlı firmalar yüzde 71,1, 50-249 çalışanlı firmalar yüzde 2,9, 250 ve üzeri çalışanı olan firmalar yüzde 2,3 oranında yer aldı.
Çalışmada girişimcilerin gelirlerinden memnun olup olmadıkları, çalışma saatleri veya aileye zaman ayırma yönünden ne durumda oldukları sorularak bunların analizi grafikle yansıtıldı.
Çalışmada, girişimcilik ekosistemi değerlendirilirken, girişimin özelliklerinin ve başarısının yanı sıra girişimcinin mutluluğunun da girişimin yolculuğuna devam etmesi için önemli bir faktör olarak ele alınması gerektiğine dikkat çekildi. Ayrıca, mutlu bir girişimcinin, ekonomik büyümeye de pozitif katkı sunacağı tezinden hareketle, çalışan mutluluğunun yanı sıra işveren mutluluğunun da detaylı bir biçimde incelenmesinin önemi belirtildi.
MOTİVASYONUN KAYNAĞI İHTİYAÇ VEYA FIRSATLAR
İTOSAM’ın yayınladığı analizde, girişimcilik kararını etkileyen motivasyon faktörlerinin yansımalarına da yer verildi. Ankete katılan girişimciler arasında en yüksek oran, karma motivasyonu ifade eden “Hem işi yokken girişim fırsatından yararlanmak için hem de daha iyi bir iş seçeneği olmadığı için” (yüzde 29,1) seçeneği oldu. İhtiyaç motivasyonlu (zorunlu) girişimciliği temsil eden “Daha iyi bir iş seçeneği olmadığı için” seçeneği ise yüzde 22,7 oranında belirlendi. Fırsat girişimciliği de iki grupta ele alındı: “İşi varken daha iyi fırsatlar arayanlar” (yüzde 21) ve “İşi olmayıp girişim fırsatını değerlendirenler” (yüzde 13,9).
SEKTÖRE GÖRE ORTALAMA İŞ MEMNUNİYETİ
Araştırmaya göre, toptan ticaret sektörünün diğer sektörlere göre iş memnuniyeti açısından daha olumlu bir tablo çizdiği görülürken, konaklama ve restoran sektörünün ise daha düşük memnuniyet seviyelerine sahip olduğu anlaşıldı.
GİRİŞİMCİLER GELİRLERİNİ NE SEVİYEDE GÖRÜYOR
Girişimcilerin mevcut işlerinden elde ettikleri gelirden duydukları memnuniyete bakıldığında ise yüzde 47,2’si “Gelirimden memnunum” cevabını verirken, yüzde 13,9’u da çok memnun olduğunu belirtti. Buna karşın yüzde 11’lik bir kesim gelirlerinden memnun olmadığını, yüzde 1,9’luk grup ise tamamen memnuniyetsiz olduğunu dile getirdi.
Bu sonuçlar, girişimcilerin gelir memnuniyetinin, iş memnuniyetine kıyasla daha düşük olduğunu gösterdi.
GENEL İŞ MEMNUNİYETİ DAĞILIMI
Ankete katılanlara, “Mevcut işinizden genel memnuniyetinizi değerlendirir misiniz” diye soruldu. Bu soruya 1-5 arasında notlarla cevap verildi. Buna göre, İstanbul’da faal olan ve ankete katılan girişimcilerin memnuniyet oranı şöyle şekillendi:
Yüzde 45,6’sı işlerinden memnun
Yüzde 30,7’si çok memnun
Yüzde 15,5’lik kesim, işinden duyduğu memnuniyet düzeyinde kararsız
Yüzde 6,8’i memnun değil
Yüzde 1,3’ü hiç memnun değil
İŞ-YAŞAM DENGESİ DAĞILIMI
Analizde, girişimcilere iş-yaşam dengesini ne sıklıkla kurdukları soruldu. “Hiçbir zaman kuramıyorum” diyen yüzde 38,8’lik bir grup, iş-yaşam dengesini sağlayamadıklarını belirtti. “Çok nadir kurabiliyorum” diyenlerin oranı yüzde 22,7 oldu. “Ara sıra kurabiliyorum” diyenler yüzde 21 ile iş-yaşam dengesini kısmen sağlayabilen bir grup oldu. “Genellikle kurabiliyorum” diyenlerin oranı ise sadece yüzde 2,3’te kaldı. Bu bulgu, iş-yaşam dengesini sıkça kuranların sayısının çok az olduğunu gösterdi. Son olarak, “Her zaman kurabiliyorum” diyenlerin oranı yüzde 15,2 olup bu da dengenin tamamen sağlanabildiği durumların sınırlı olduğunu yansıttı. Literatürdeki bir çalışmadan da hareketle girişimcilerin genellikle işlerine daha fazla zaman ve enerji ayırdıkları dolayısıyla iş-yaşam dengesi kurmakta zorlandıkları biliniyor. Analizdeki bulgular da literatürle paralellik gösterdi.
